Theo TS. Lê Xuân Sang - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, những cơ sở pháp lý ban hành gần đây, nhất là Quyết định số 687/QĐ-TTg ban hành ngày 7/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam được kỳ vọng giúp đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam trong thời gian tới. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn, cần có lộ trình và ưu tiên dựa trên mức cầu thị trường, nhất là những phân khúc liên quan, nguồn lực xã hội, nhất là ngân sách nhà nước cũng như những thói quen, nhu cầu của người tiêu dùng Việt Nam trong bối cảnh nhiều yếu tố bất lợi mới, nhất là quốc tế.

TS. Lê Xuân Sang: Nhìn chung, khung pháp lý và chính sách và nguồn lực tài chính Việt Nam đến nay vẫn dành chủ yếu và trực diện cho các chương trình dự án BVMT, tăng trưởng xanh, biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu... Không có nhiều nguồn tài chính công trực tiếp cho phát triển KTTH. Hiện nay, cơ sở pháp lý để thực hiện mô hình KTTH là Luật BVMT năm 2020. Theo đó, tại Khoản 11 Điều 5 Luật BVMT 2020 quy định việc lồng ghép, thúc đẩy các mô hình KTTH, kinh tế xanh trong xây dựng và thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề án, dự án phát triển kinh tế - xã hội để làm cơ sở thực hiện nhất quán nhà nước về BVMT. Điều 142 Luật BVMT cũng nêu rõ định nghĩa về KTTH; quy định tiêu chí, lộ trình, cơ chế khuyến khích thực hiện KTTH phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước. Gần đây (tháng 6/2022), Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quyết định số 687/QĐ-TTg về Đề án Phát triển KTTH ở Việt Nam. Quyết định này được kỳ vọng giúp đẩy nhanh quá trình phát triển KTTH tại Việt Nam trong tương lai.

TS. Lê Xuân Sang: Tôi cho rằng, thời gian tới, KTTH có cả cơ hội phát triển, tuy nhiên, trong ngắn và trung hạn, thách thức là chủ yếu. Còn rất nhiều thách thức để thực hiện KTTH đến từ cả nguyên nhân chủ quan và khách quan, ví như: tác động của đại dịch Covid-19, khủng hoảng địa chính trị; hệ thống kinh tế Việt Nam đang mang tính truyền thống, các mô hình sản xuất - kinh doanh theo nền KTTH chưa phổ biến; còn nhiều bất cập về cơ sở pháp lý, nguồn lực và nhân lực cho phát triển KTTH...

Do đó, để thúc đẩy phát triển KTTH, cần sớm hoàn thiện chính sách pháp luật đầy đủ, chi tiết. Chính phủ cần ban hành khung pháp lý đầy đủ, rõ ràng cho việc hình thành, phát triển các mô hình KTTH, đóng vai trò kiến tạo hiệu quả.

Ngoài ra, cần xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách về tài chính cho KTTH. Chính phủ cần cân nhắc cách tiếp cận trong xây dựng chính sách thuế đối với KTTH trong 3 vòng đời sản phẩm theo khung của EU, tính đến đặc điểm, trình độ phát triển và các điều kiện nội tại của Việt Nam, xem xét cả cơ hội, thách thức và các nhân tố mới ảnh hưởng phát triển KTTH của Việt Nam.

Nhìn chung, các chính sách ưu đãi về thuế cho phát triển KTTH phải được nghiên cứu chuyên sâu để bổ sung và hoàn thiện, có cơ chế khuyến khích, cũng như chế tài thực hiện. Chính phủ tiếp tục thực hiện rà soát và sửa đổi, bổ sung hệ thống chính sách thuế, phí hiện hành (thuế BVMT, thuế tài nguyên, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, các loại phí về BVMT…) để khuyến khích phát triển KTTH.

Tôi cho rằng, việc thực hiện phát triển KTTH cần có lộ trình và ưu tiên trong phát triển dựa trên nhu cầu thị trường và đòi hỏi của xã hội Việt Nam. Do đó cần khuyến khích doanh nghiệp, người dân tham gia sâu hơn, tích cực hơn trong công tác hoạch định chiến lược sản xuất, kinh doanh một cách bền vững, ứng dụng các mô hình KTTH, sản xuất kinh doanh gắn liền với BVMT. Quy định chặt chẽ về trách nhiệm của doanh nghiệp và chế tài hữu hiệu đối với các hành vi vi phạm. Đồng thời, cần tuyên truyền nâng cao nhận thức, hành vi để người dân thay đổi tư duy, hành vi về tiêu dùng theo hướng sử dụng các sản phẩm hàng hóa thân thiện với môi trường, các sản phẩm dán nhãn KTTH.