Chương trình đặt mục tiêu đến năm 2030 hoàn thiện hệ thống chính sách, thể chế và khung pháp lý đồng bộ để thúc đẩy ngành công nghiệp môi trường phát triển mạnh mẽ, trong đó tiến tới xây dựng một nghị định riêng về phát triển ngành này. Chương trình cũng đặt ra yêu cầu phát triển năng lực sản xuất trong nước, đáp ứng từ 70% đến 80% nhu cầu về công nghệ và thiết bị xử lý nước thải, 60% đến 70% công nghệ xử lý khí thải, đồng thời đáp ứng khoảng 50% đến 60% nhu cầu xử lý chất thải rắn và chất thải nguy hại ở khâu thu gom, vận chuyển, phân loại. Ở công đoạn phân loại và tái chế, tỷ lệ này dự kiến đạt từ 60% đến 70%. 

Cùng với đó, Việt Nam phấn đấu tự sản xuất được khoảng 20% thiết bị giám sát, đo lường môi trường, đồng thời đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ sản xuất năng lượng từ chất thải, góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và giảm áp lực lên tài nguyên thiên nhiên.

Để đạt được các  mục tiêu đã đề ra, Chương trình sẽ xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ và phát triển thị trường cho ngành công nghiệp môi trường. Trong đó, sẽ ban hành mã số định danh đối với hàng hoá môi trường của danh mục thuế quan hài hoà (mã HS Code) tạo thuận lợi cho công tác quản lý và thương mại quốc tế. 

Đồng thời, khuyến khích hình thành các khu, cụm công nghiệp tái chế, coi đây là hạ tầng xanh dẫn dắt ngành công nghiệp môi trường. Các doanh nghiệp được hỗ trợ tiếp nhận chuyển giao công nghệ, tham gia mua bán bản quyền sáng chế, thuê chuyên gia trong và ngoài nước, đồng thời được khuyến khích đổi mới sáng tạo và đẩy mạnh chuyển đổi số. Việc thiết lập vườn ươm doanh nghiệp trong lĩnh vực môi trường tại các khu công nghiệp, khu công nghệ cao, các cơ sở đào tạo trọng điểm cũng là một trong những giải pháp then chốt nhằm tạo động lực phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Chương trình cũng đặt trọng tâm vào việc hình thành hệ sinh thái công nghiệp môi trường, kết nối chặt chẽ giữa doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức quốc tế, nhằm thúc đẩy nghiên cứu, thương mại hóa công nghệ, đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Ưu tiên phát triển các doanh nghiệp chủ lực trong ngành, trong đó có thể tận dụng năng lực sẵn có của những tập đoàn, tổng công ty lớn như Petrovietnam, Vinachem, Vinacomin, Vinaincon, VEAM… Song song, Việt Nam cũng hướng tới xây dựng các trung tâm công nghiệp môi trường cấp quốc gia, tập trung vào sản xuất, chuyển giao công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Nhằm nâng cao nhận thức xã hội và nhân rộng tầm ảnh hưởng, công tác truyền thông cũng được đẩy mạnh với việc xây dựng cơ sở dữ liệu doanh nghiệp, thiết lập cổng thông tin điện tử chuyên ngành công nghiệp môi trường phục vụ tra cứu và quảng bá công nghệ. Các cuộc thi, chương trình truyền thông nhằm phổ biến mô hình, công nghệ và sáng kiến mới trong lĩnh vực này sẽ được tổ chức thường xuyên, qua đó góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tham gia các hoạt động của Chương trình Thương hiệu Quốc gia Việt Nam.

Để Chương trình được triển khai hiệu quả, Quyết định số 1894/QĐ-TTg cũng xác định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và đơn vị liên quan. Các bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm lồng ghép nội dung của Chương trình vào kế hoạch, chiến lược phát triển ngành, lĩnh vực và địa phương mình, đồng thời chủ động bố trí nguồn lực, huy động sự tham gia của doanh nghiệp và cộng đồng.

Trong đó, Bộ Công Thương được giao chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và đơn vị liên quan để tổ chức triển khai thực hiện Chương trình; lồng ghép các mục tiêu, nội dung của Chương trình với các chương trình, đề án khác có liên quan. Hàng năm, Bộ xây dựng dự toán kinh phí thực hiện Chương trình, gửi Bộ Tài chính tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền quyết định. Đồng thời, Bộ Công Thương có trách nhiệm hợp tác với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước để huy động nguồn lực cho phát triển công nghiệp môi trường.

Ngoài ra, Bộ Công Thương sẽ chịu trách nhiệm chủ trì rà soát danh mục công nghệ, thiết bị, sản phẩm ngành công nghiệp môi trường để trình Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh, bổ sung; nghiên cứu, đề xuất phát triển một số doanh nghiệp công nghiệp môi trường thuộc các tổng công ty. Bộ cũng có nhiệm vụ hướng dẫn, giám sát, kiểm tra, sơ kết, tổng kết kết quả thực hiện, kịp thời đề xuất kiến nghị Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh Chương trình theo từng thời kỳ cho phù hợp thực tiễn.

Với định hướng rõ ràng, mục tiêu cụ thể và các giải pháp đồng bộ, Quyết định số 1894/QĐ-TTg được đánh giá là kim chỉ nam cho việc phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam trong giai đoạn tới. Việc triển khai thành công Chương trình không chỉ giúp giải quyết các thách thức môi trường cấp bách trong nước mà còn tạo động lực thúc đẩy kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và hỗ trợ lộ trình giảm phát thải khí nhà kính.

Xem chi tiết: tại đây

Minh Khuê