Xử lý phụ phẩm mía đường cho vùng chuyên canh quy mô lớn

Sản xuất bền vững

16/12/2025

Viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch đã thực hiện thành công đề tài “Nghiên cứu thiết kế chế tạo máy xử lý phụ phẩm sau thu hoạch mía cho các vùng chuyên canh tập trung, quy mô lớn”, góp phần đặt nền móng cho cơ giới hóa toàn diện và thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành mía đường.

Sản xuất mía tại Việt Nam nhiều năm qua duy trì ở quy mô lớn, tập trung chủ yếu tại các tỉnh có vùng nguyên liệu rộng. Cùng với quá trình thu hoạch mỗi vụ, một lượng phụ phẩm khổng lồ từ thân lá, ngọn mía đến rơm rạ được tạo ra. Tại nhiều địa phương, phần lớn lượng phụ phẩm này bị đốt bỏ hoặc để phân hủy tự nhiên ngay trên ruộng, gây lãng phí tài nguyên và ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường. Chi phí dọn đồng cao, thiếu nhân công mùa vụ và yêu cầu nâng cao hiệu quả sản xuất đã đặt ra bài toán cần một giải pháp cơ giới hóa phù hợp, giúp thu gom và xử lý phụ phẩm nhanh chóng, hiệu quả và bền vững hơn.

Từ thực tế đó, ThS. Nguyễn Đức Long và các cộng sự tại Viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch đã tiến hành thực hiện đề tài “Nghiên cứu thiết kế chế tạo máy xử lý phụ phẩm sau thu hoạch mía cho các vùng chuyên canh tập trung, quy mô lớn” nhằm thực hiện mục tiêu làm chủ công nghệ thiết kế chế tạo máy thu gom, đóng kiện, băm kiện xử lý phụ phẩm sau thu hoạch mía; và ứng dụng phát triển hệ thống máy cơ giới hóa xử lý phụ phẩm sau thu hoạch mía phù hợp với điều kiện sản xuất và khả năng đầu tư trang thiết bị cho các vùng chuyên canh sản xuất mía nguyên liệu.

Ảnh minh hoạ (Nguồn: Vietnam+)

Trong quá trình thực hiện, nhóm nghiên cứu tiến hành khảo sát diện rộng để đánh giá đặc tính phụ phẩm sau thu hoạch mía tại các vùng chuyên canh lớn. Những thông số quan trọng như khối lượng phát sinh, mật độ phân bố trên ruộng, mức độ lẫn tạp chất và điều kiện vận hành máy móc đều được phân tích. Trên cơ sở dữ liệu thu được, nhóm xây dựng phương án thiết kế máy xử lý phụ phẩm với mục tiêu đáp ứng năng suất cao, vận hành ổn định trên địa hình ruộng mía phức tạp, đồng thời đảm bảo chi phí sử dụng phù hợp thực tiễn sản xuất của doanh nghiệp và nông dân.

Quá trình thiết kế tập trung vào việc tối ưu hóa cấu trúc cơ khí của máy, bao gồm cơ chế thu gom, bộ phận cắt, băm phụ phẩm, hệ thống nén và vận chuyển sản phẩm sau xử lý. Mẫu máy hoàn thiện được chế tạo ngay tại Viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ Sau thu hoạch và đưa vào thử nghiệm thực tế tại nhiều ruộng mía khác nhau. Các kết quả ghi nhận cho thấy máy có khả năng thu gom phụ phẩm nhanh, giảm thời gian dọn đồng so với hoạt động thủ công từ 30 - 50%, đồng thời hạn chế tình trạng đốt phụ phẩm vốn gây ô nhiễm không khí tại nhiều vùng nông thôn.

Bên cạnh hiệu quả về mặt thời gian và chi phí, máy xử lý phụ phẩm do nhóm nghiên cứu phát triển còn mang lại lợi ích đáng kể trong việc tăng giá trị kinh tế cho nông dân và doanh nghiệp. Phụ phẩm sau khi được thu gom và xử lý có thể tái sử dụng làm phân hữu cơ, nguyên liệu sản xuất năng lượng sinh khối, vật liệu phủ gốc chống xói mòn hoặc nguyên liệu cho ngành chăn nuôi. Việc tận dụng tối đa phụ phẩm giúp tăng thêm nguồn thu, đồng thời góp phần xây dựng mô hình canh tác bền vững theo hướng nông nghiệp tuần hoàn.

Thành công của đề tài nghiên cứu cho thấy một hướng tiếp cận hiệu quả nhằm giảm lãng phí tài nguyên và giảm phát thải trong sản xuất nông nghiệp. Đây là bước tiến quan trọng để ngành mía đường Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu cơ giới hóa đồng bộ, nâng cao năng suất và xây dựng chuỗi sản xuất thân thiện với môi trường. Với những kết quả đạt được, đề tài không chỉ mang ý nghĩa khoa học - công nghệ mà còn mở ra tiềm năng ứng dụng rộng rãi tại các vùng nguyên liệu mía lớn trong thời gian tới, góp phần thúc đẩy mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững trong nông nghiệp.

Hà Linh

Tags: