Từ nước thải đến vòng tuần hoàn xanh

Sản xuất bền vững

12/10/2025

Từ chỗ bị xem là gánh nặng môi trường, nước thải đang được nhìn nhận lại với vai trò như một phần tất yếu trong chu trình xanh của nền kinh tế. Việc tái chế và tái sử dụng nước đang dần trở thành chìa khóa giúp Việt Nam bảo đảm an ninh nguồn nước trong tương lai.

Từ lâu, phần lớn lượng nước thải sinh hoạt và công nghiệp ở Việt Nam vẫn được xử lý theo hướng “xả bỏ an toàn”, thay vì tận dụng lại. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, cách tiếp cận này đang trở nên lạc hậu. Theo các chuyên gia môi trường, nước thải sau xử lý hoàn toàn có thể trở thành nguồn cung quan trọng, phục vụ tưới tiêu nông nghiệp, rửa đường, làm mát nhà máy, thậm chí cấp nước cho sản xuất công nghiệp.

Tại nhiều quốc gia phát triển, hơn 90% lượng nước thải đã được tái sử dụng một phần. Việc coi nước thải là tài nguyên không chỉ giúp giảm áp lực lên nguồn nước ngọt mà còn tiết kiệm chi phí năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính và thu hồi được các chất dinh dưỡng quý như nitơ, phốt pho để sản xuất phân bón.

Nhiều doanh nghiệp hiện nay đang nỗ lực kéo dài vòng đời của nước thải, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

Báo cáo Vietnam’s Sector Spotlight Series của FiinRatings chỉ ra rằng, trong 10 năm qua, thị trường nước sạch của Việt Nam tăng trưởng bình quân hơn 6%/năm. Song đi kèm là nhu cầu đầu tư lớn cho hạ tầng xử lý và cấp nước. Trong khi đó, mô hình tuyến tính “khai thác – sử dụng – thải bỏ” đang khiến các nguồn nước mặt, nước ngầm bị khai thác quá mức, đặc biệt tại các vùng đô thị như TP. Hồ Chí Minh hay Đồng Nai.

Theo GS.TS Nguyễn Văn Phước – Chủ tịch Hội Nước và Môi trường TP. Hồ Chí Minh, nếu tiếp tục phát triển theo hướng truyền thống, Việt Nam sẽ sớm đối mặt với khủng hoảng nước nghiêm trọng. Ông nhấn mạnh: “Mọi giọt nước sau khi dùng đều có giá trị, vấn đề là chúng ta có đủ công nghệ và quyết tâm để tái sử dụng hay không.”

Kinh tế tuần hoàn cho ngành nước

Chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn trong ngành nước không chỉ là mục tiêu, mà đã trở thành yêu cầu sống còn. Ở mô hình này, nước thải được xử lý, tái chế và tái sử dụng ngay trong vòng sản xuất, tạo thành một chu trình khép kín.

Ví dụ, trong khu công nghiệp, nước thải sau xử lý có thể được bơm ngược trở lại để làm mát máy móc hoặc vệ sinh nhà xưởng. Trong đô thị, nước thải sinh hoạt sau xử lý có thể dùng tưới cây, rửa đường. Thậm chí, bùn thải - sản phẩm phụ của quá trình xử lý nước có thể được tận dụng để phát điện, giúp nhà máy tự cung cấp năng lượng vận hành.

Không chỉ dừng ở đó, các chất dinh dưỡng thu hồi từ nước thải còn được dùng để sản xuất phân bón, giảm áp lực lên khai thác tài nguyên thiên nhiên. Mô hình này giúp biến những gì từng bị coi là “rác thải” thành nguồn tài nguyên thứ cấp, góp phần giảm phát thải và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Công nghệ là chìa khóa để hiện thực hóa mô hình tuần hoàn trong ngành nước. Các giải pháp xử lý nước thông minh, giám sát rò rỉ bằng cảm biến, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang giúp doanh nghiệp quản lý hiệu quả nguồn nước, phát hiện thất thoát và tối ưu vận hành.

Bên cạnh đó, hợp tác quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp cận công nghệ tiên tiến, học hỏi mô hình quản lý hiệu quả từ các quốc gia như Singapore, Hàn Quốc hay Hà Lan, những nước đã thành công trong việc tái chế và tái sử dụng nước thải tới 70-90%.

Sự chuyển dịch của ngành nước không chỉ dừng lại ở công nghệ, mà còn là thay đổi tư duy thông qua việc coi nước là tài sản cần được lưu giữ và tái tạo liên tục. Các đô thị lớn, doanh nghiệp sản xuất, khu công nghiệp cần nhanh chóng đưa tiêu chí tái sử dụng nước vào quy hoạch và quản trị tài nguyên.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để định hình mô hình phát triển nước bền vững, nơi nước thải không còn là gánh nặng, mà trở thành nguồn năng lượng, vật chất và giá trị mới cho nền kinh tế. Khi “dòng nước” được khép kín, đó cũng là lúc hành trình hướng tới kinh tế tuần hoàn thực sự bắt đầu.

Minh Khuê

Tags: