Đông Nam Bộ trên hành trình chuyển đổi xanh

Kinh tế tuần hoàn

08/10/2025

Sau nhiều thập kỷ dẫn đầu về công nghiệp hóa và đô thị hóa, vùng Đông Nam Bộ đang nỗ lực tái cấu trúc mô hình tăng trưởng, hướng tới nền kinh tế xanh, tuần hoàn và phát thải thấp.

Với mật độ khu công nghiệp, đô thị và phương tiện giao thông cao, Đông Nam Bộ là khu vực có lượng tiêu thụ năng lượng và phát thải lớn nhất Việt Nam. Quá trình tăng trưởng nhanh đã kéo theo hệ quả về ô nhiễm không khí, nguồn nước, rác thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp. Không ít khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải nhưng hiệu quả chưa đạt yêu cầu; trong khi năng lực thu gom, phân loại và tái chế rác thải đô thị vẫn còn hạn chế.

Sức ép này khiến các địa phương trong khu vực phải thay đổi cách tiếp cận từ xử lý hậu quả sang phòng ngừa, tái sử dụng và tái sinh tài nguyên, xem đó là nền tảng cho phát triển dài hạn.

TP. Hồ Chí Minh đang dự kiến mở rộng thêm các khu công nghiệp sinh thái (Ảnh: VnEconomy)

Trong những năm gần đây, các địa phương trong vùng đã bắt đầu triển khai các mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý rác thải và sản xuất công nghiệp. Một số doanh nghiệp đã tận dụng phụ phẩm nông nghiệp để sản xuất phân bón hữu cơ, tái chế nhựa phế thải thành vật liệu xây dựng, hoặc chuyển đổi dây chuyền sản xuất theo hướng tiết kiệm năng lượng.

Đặc biệt, TP.HCM đang thúc đẩy thử nghiệm các khu công nghiệp sinh thái nơi chất thải của doanh nghiệp này trở thành nguyên liệu cho doanh nghiệp khác. Việc đầu tư công nghệ xử lý rác thành năng lượng, hay phát triển năng lượng tái tạo từ khí sinh học, điện mặt trời mái nhà đang được nhân rộng, góp phần giảm áp lực cho hệ thống điện và môi trường đô thị.

Theo ông Phạm Bình An – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM: Sau khi mở rộng địa giới hành chính, TP.HCM đang đặt mục tiêu chuyển đổi mạnh mẽ mô hình tăng trưởng theo hướng “ba trụ cột”: kinh tế xanh – kinh tế số – kinh tế tuần hoàn. Điều này vừa giúp thành phố hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, vừa góp phần lan tỏa xu hướng phát triển bền vững đến toàn vùng.

Xanh hóa công nghiệp, nông nghiệp và đô thị

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, muốn xây dựng nền kinh tế xanh, Đông Nam Bộ cần chuyển đổi không chỉ về công nghệ mà còn về tư duy phát triển. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải coi “xanh hóa sản xuất” là yếu tố cốt lõi trong năng lực cạnh tranh, chứ không chỉ là yêu cầu tuân thủ. Cùng với đó, chính quyền địa phương cần ban hành các cơ chế khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực tái chế, năng lượng sạch và sản xuất ít phát thải.

Việc liên kết vùng cũng đóng vai trò then chốt. Khi mỗi địa phương phát triển theo hướng riêng biệt sẽ khó hình thành chuỗi giá trị xanh liên kết, từ sản xuất, logistics đến tiêu dùng. Bởi vậy, sự phối hợp đồng bộ trong quy hoạch, chia sẻ hạ tầng xử lý chất thải, và thu hút đầu tư xanh sẽ giúp toàn vùng đạt hiệu quả cao hơn.

Đông Nam Bộ hiện đặt mục tiêu giảm mạnh cường độ phát thải khí nhà kính, song song với nâng cao năng suất và chất lượng tăng trưởng. Các tỉnh, thành trong vùng đang xây dựng lộ trình sử dụng năng lượng tái tạo, phát triển giao thông xanh, mở rộng các không gian xanh đô thị và khu công nghiệp sinh thái. Ngành nông nghiệp cũng chuyển hướng sang mô hình nông nghiệp tuần hoàn để tận dụng chất thải chăn nuôi, trồng trọt tái sử dụng để giảm chi phí và hạn chế ô nhiễm.

Với lợi thế là vùng kinh tế trọng điểm, Đông Nam Bộ có cơ hội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo xanh của cả nước, nếu tận dụng tốt nguồn lực khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế, khu vực không chỉ duy trì vai trò đầu tàu kinh tế, mà còn trở thành hình mẫu trong tiến trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp, phát triển bền vững và thân thiện môi trường.

Tuệ Lâm

Tags: