Theo thống kê, các khu công nghiệp (KCN) hiện chiếm tới gần một nửa tổng lượng điện tiêu thụ toàn quốc, do đó tiềm năng tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải trong khu vực này là rất lớn. Việc chủ động đầu tư năng lượng tái tạo giúp doanh nghiệp tự chủ nguồn điện, giảm phụ thuộc vào lưới quốc gia, đồng thời nâng cao chỉ số ESG ngày càng được các tập đoàn đa quốc gia và định chế tài chính quốc tế coi trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tại nhiều địa phương như Hải Phòng, Bắc Ninh, Thái Nguyên…, mô hình khu công nghiệp xanh đang dần hình thành và lan tỏa. Ở Hải Phòng, Tập đoàn Vingroup đã khởi công KCN Tân Trào, hướng tới thu hút các ngành công nghiệp công nghệ cao, vật liệu mới và năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, Tổ hợp KCN DEEP C trở thành hình mẫu phát triển bền vững khi tích hợp nhiều nguồn năng lượng sạch từ điện mặt trời, năng lượng gió, sinh khối đến hydrogen xanh. 

Cũng tại Hải Phòng, KCN Nam Đình Vũ do Tập đoàn Sao Đỏ đầu tư đã thiết kế mô hình chuỗi cung ứng khép kín, tận dụng sản phẩm phụ giữa các doanh nghiệp để giảm chi phí và phát thải. “Chúng tôi đã hợp tác với đối tác châu Âu để phát triển hệ thống điện mặt trời áp mái, thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo trên toàn khu. Chuyển đổi xanh không phải gánh nặng chi phí mà là cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh”, bà Trần Thị Tố Loan, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Sao Đỏ chia sẻ. 

Ở Bắc Ninh, địa phương cũng đang triển khai mạnh Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn 2050. KCN Gia Bình là một ví dụ điển hình với hệ thống xử lý nước thải công suất 8.000 m³/ngày đêm, đạt chuẩn cột A trước khi xả ra môi trường. KCN Gia Bình ưu tiên thu hút các ngành công nghiệp điện tử, linh kiện và chế tạo có cam kết giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng, hướng tới Net Zero.

Theo chủ trương của Đảng, Nhà nước, Việt Nam định hướng phát triển hệ sinh thái công nghiệp và dịch vụ năng lượng tái tạo. Thời gian qua, Bộ Công Thương luôn đồng hành cùng các địa phương, doanh nghiệp trong việc phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt gắn với việc xanh hoá các KCN. Theo Quy hoạch điện quốc gia, Việt Nam dự kiến phát triển hệ sinh thái công nghiệp và dịch vụ năng lượng tái tạo, cụ thể sẽ hình thành 2 trung tâm công nghiệp, dịch vụ năng lượng tái tạo liên vùng tại Bắc Bộ, Nam Trung Bộ và Nam Bộ bao gồm các nhà máy điện công suất 2.000 - 4.000 MW (chủ yếu là điện gió ngoài khơi); các nhà máy sản xuất thiết bị năng lượng tái tạo, thiết bị sản xuất năng lượng mới; thiết bị và phương tiện vận chuyển, xây dựng, lắp đặt thiết bị năng lượng tái tạo; các dịch vụ phụ trợ; khu công nghiệp xanh.

Tuy nhiên, con đường chuyển đổi xanh vẫn còn nhiều thách thức. Đại diện Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng cho biết, rào cản lớn nhất hiện nay là thiếu cơ chế điều phối thống nhất và nguồn lực tài chính đủ mạnh, nhất là với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đầu tư cho năng lượng tái tạo, công nghệ sạch và hạ tầng xanh đòi hỏi vốn lớn, trong khi hệ thống tài chính xanh của Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu, thiếu sản phẩm tín dụng ưu đãi. Do đó, bên cạnh nỗ lực của doanh nghiệp, cần sự đồng hành mạnh mẽ hơn từ Nhà nước trong chính sách, vốn và chuyển giao công nghệ.

Có thể thấy, phát triển năng lượng tái tạo trong khu công nghiệp không chỉ giúp giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng mà còn mở ra lợi thế cạnh tranh dài hạn cho doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường toàn cầu. Khi các chính sách khuyến khích đầu tư xanh được hoàn thiện và cơ chế tài chính được cải thiện, khu công nghiệp xanh sẽ trở thành trụ cột quan trọng trong hành trình đưa Việt Nam tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.