Hiện Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (VICEM) đang biến ước mơ đưa ngành Xi măng trở thành ngành xử lý các vấn đề môi trường cho đất nước bằng những dự án thực tế. Sản xuất xanh với chu trình tuần hoàn không phát thải.

Không chỉ sản xuất xi măng để xây dựng cơ sở hạ tầng cho đất nước, Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (VICEM) còn khát vọng biến ngành Xi măng thành ngành có thể xử lý các vấn đề môi trường cho đất nước như xử lý rác thải để tận dụng nhiệt, giảm lượng than sử dụng, sử dụng bùn thải thay thế đất sét, tận dụng chất thải vật liệu xây dựng hay các công trình xây dựng bị phá dỡ, tận dụng tro sỉ của nhiệt điện làm phụ gia cho sản xuất xi măng…

Với khát vọng nghiên cứu công nghệ xi măng thế hệ mới; sử dụng nguồn chất thải đô thị và chất thải khác làm nguyên liệu thay thế, đốt chất thải làm nhiệt năng thay thế, sau quá trình nghiên cứu độc lập và hợp tác, VICEM và FLSmidth thống nhất cùng nghiên cứu, phát kiến, phát minh công nghệ sản xuất xi măng thế hệ mới làm thay đổi căn bản công nghệ hiện nay, đó là công nghệ không phát thải - tuần hoàn tự nhiên. VICEM và FLSmidth cùng ra tuyên bố Hà Nội, đánh dấu quá trình hợp tác nghiên cứu này.

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt của cả nước gần 16 triệu tấn/năm. Riêng lượng rác thải nhựa thải ra mỗi ngày ước tính khoảng gần 18 nghìn tấn và nằm trong số 5 quốc gia xả rác hàng đầu ra biển, với khối lượng khoảng 1,8 triệu tấn mỗi năm. Mặc dù đã có nhiều công nghệ xử lý chất thải rắn như đốt tầng sôi, đốt bỏ thông thường trực tiếp, tận dụng khí từ bãi chôn lấp để phát điện nhưng đến nay hầu hết các địa phương vẫn sử dụng phương pháp chôn lấp, đốt thủ công là chủ yếu.

Trong tương lai, phương pháp sử dụng nguồn chất thải đô thị và chất thải khác làm chất đốt thay thế than của VICEM được triển khai rộng rãi thì các vấn đề ô nhiễm môi trường do rác gây lên sẽ được giải quyết triệt để.

Hiện VICEM và các đơn vị thành viên đang tích cực triển khai. Đi đầu trong việc ứng dụng các nghiên cứu mới của VICEM phải kể đến VICEM Hoàng Thạch - cánh chim đầu đàn của ngành Xi măng Việt Nam, cái nôi sáng tạo kỹ thuật của VICEM. Cuối năm 2019, Công ty Xi măng VICEM Hoàng Thạch đề nghị UBND tỉnh Hải Dương cho phép được nghiên cứu, thử nghiệm sử dụng bùn từ ao hồ, tro xỉ cùng một số chất thải rắn khác làm nguyên liệu, nhiên liệu thay thế một phần nguyên liệu hóa thạch trong sản xuất xi măng.

Kết quả nghiên cứu bước đầu cho thấy, các mẫu bùn lấy từ Hồ Tây, sông Tô Lịch (Hà Nội), các nhà máy xử lý nước thải ở Bắc Giang, Bắc Ninh và hệ thống xử lý nước thải ở Hải Dương, sau khi tách nước, phối trộn thêm nguyên liệu đều cho thành phần tương đồng với sét tự nhiên, một thành phần trong sản xuất xi măng.

Đầu năm 2020, VICEM Hoàng Thạch đã ký hợp đồng với Nhà máy xử lý nước thải làng nghề Phong Khê (Bắc Ninh) mua 3.000 tấn bùn để phối trộn thay thế một phần nguyên liệu sét. Tuy nhiên, chi phí vận chuyển 1 tấn bùn thải từ Bắc Ninh về Hải Dương là 131.400 đồng (UBND tỉnh Bắc Ninh chỉ hỗ trợ 60.000 đồng/tấn), trong khi giá đất sét nguyên liệu chỉ 31.102 đồng/tấn, cộng thêm chi phí máy búa đập nhỏ. Theo tính toán chi phí sản xuất 1 tấn clinker có sử dụng bùn thải cao hơn 4.800 đồng so với sản xuất nguyên liệu bằng sét.

Bên cạnh VICEM Hoàng Thạch thì VICEM Bút Sơn và VICEM Hà Tiên cũng đang tích cực triển khai đề tài: “Nghiên cứu sử dụng bùn và rác thải công nghiệp không nguy hại làm nguyên liệu, nhiên liệu thay thế trong sản xuất clinker”.

Theo Chủ tịch Hội đồng thành viên VICEM Bùi Hồng Minh, các mục tiêu, sứ mệnh hướng tới là không phát thải các khí thải có ảnh hưởng đến môi trường và luân chuyển, tuần hoàn khí theo quy luật của tự nhiên, quy luật của môi trường sống. Cùng đó, giảm tối đa việc sử dụng nguyên liệu hóa thạch trong sản xuất clinker và xi măng như đá vôi, đất sét, silic, quặng sắt và thay thế bằng các nguyên liệu lấy từ các chất thải của các ngành kinh tế khác, cùng các chất thải trong hoạt động hàng ngày của xã hội như rác thải, bùn thải, tro xỉ, phế thải vật liệu xây dựng, tất cả tro thải sau quá trình đốt, các chất thải khác có các vật chất tương tự. Theo đó, thay thế nhiên liệu đốt từ than, dầu bằng việc đốt rác thải công nghiệp, rác thải sinh hoạt, các vật chất thải có khả năng sinh nhiệt mà con người đang thải ra hàng ngày, góp phần làm sạch môi trường và giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

VICEM cũng đang tiến hành nghiên cứu để sản xuất clinker low carbon nhằm giảm phát thải khí CO2 và bụi, tiết kiệm tài nguyên không tái tạo, đồng thời giảm tiêu hao nhiệt năng, điện năng, nâng cao hiệu quả kinh doanh. VICEM phấn đấu thay thế 25% nhiệt năng cho sản xuất clinker khi đốt rác và thay thế 40 - 50% sét tự nhiên khi sử dụng bùn thải.