Ông Huy lý giải, về cách gọi, nhựa tái chế hay nhựa sinh thái không khác nhau về bản chất, nhưng hai cách diễn đạt này mang lại hiệu quả tiêu dùng trái ngược. Đồ nhựa tái chế không được đón nhận tại Việt Nam, người dùng có phần lăn tăn về thành phần, chất lượng sản phẩm bởi từ “tái chế”.

Ngược lại, người Đức sẵn sàng bỏ 20 Euro (hơn 500.000 đồng) mua một chiếc cốc sinh thái, tái sinh từ bã, vỏ cà phê. Hay như những đôi giày sinh thái “made in Việt Nam” bán chạy tại Đức, sản phẩm của nền kinh tế tuần hoàn Việt Nam không thể tồn tại trên thị trường Việt Nam, đó là thách thức.

Heineken Việt Nam đã chia sẻ câu chuyện thành công trong áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, mô hình không chỉ giúp giảm phát thải mà còn kiến tạo ra giá trị từ rác thải. Tiến tới không rác thải cần chôn lấp, gần 99% phế thải hoặc phụ phẩm được tái sử dụng hoặc tái chế.

Hiện, gần như 100% chai bia thủy tinh của Heineken Việt Nam được thu hồi để tái sử dụng trước khi được tái chế tại nhà máy thủy tinh vào cuối vòng đời sản phẩm. Các nguyên vật liệu khác như bìa các-tông, nhôm, nhựa và giấy đều được tái sử dụng hoặc tái chế; xử lý 100% nước thải đạt tiêu chuẩn an toàn loại A trước khi trả về môi trường một cách an toàn. 4 trên 6 nhà máy bia của Heineken Việt Nam sử dụng nhiệt năng từ năng lượng tái tạo và nhiên liệu sinh khối, không phát thải các-bon. Giảm 2.500 tấn phát thải CO2 chỉ riêng trong khâu kho vận trong năm 2018.

Sáng kiến tái chế nắp chai bia Tiger của Heineken Việt Nam là một ví dụ điển hình cho thấy mô hình kinh tế tuần hoàn có thể giúp kiến tạo giá trị tích cực cho xã hội, bảo vệ môi trường, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng kinh doanh.

Giải pháp nào?

Ông Ernesto Hartikainen, chuyên gia cấp cao về kinh tế tuần hoàn của Quỹ Phát triển đổi mới sáng tạo của Nghị viện Phần Lan (SITRA) cho rằng, Việt Nam có  nhiều tiềm năng cho nền kinh tế tuần hoàn phát triển, đó là nguồn năng lượng mặt trời, năng lượng sinh khối, các phụ phẩm từ nông nghiệp. Nhưng ở khía cạnh khác, Việt Nam đang đối mặt với những thách thức khi ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn vào quá trình sản xuất – kinh doanh. Bởi thị trường cho các sản phẩm tái chế khó cạnh tranh với nguyên liệu gốc ban đầu, nên rất cần chuyển từ bán hàng hóa sang dịch vụ, ở đó người tiêu dùng tham gia với vai trò là người mua các dịch vụ.

“Để hoàn thiện quy trình này, cần phải thay đổi tư duy không chỉ với người dân mà còn cả với doanh nghiệp. Đồng thời, giảm dần nền kinh tế tuyến tính bên cạnh tăng cường nền kinh tế tuần hoàn. Điều này cần quyết tâm cao từ Chính phủ và khu vực công”, ông Ernesto Hartikainen khuyến nghị.

Còn theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, cần phải có  hành lang pháp lý rõ ràng cho hình thành, phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn. Doanh nghiệp là động lực trung tâm, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, các tổ chức và từng người dân tham gia thực hiện. Vai trò kiến tạo của nhà nước thể hiện trong việc tạo ra một môi trường để kinh tế tuần hoàn phát triển. 

Việt Nam có thể cân nhắc đưa cả hai cách tiếp cận thực hiện kinh tế tuần hoàn của quốc tế vào lộ trình của mình. Đó là: Cách tiếp cận theo nhóm ngành, sản phẩm, nguyên liệu hoặc vật liệu và cách tiếp cận theo quy mô kinh tế, thành lập các không gian địa lý.

Đại diện HDBank cho rằng, thời gian tới, Bộ Công Thương và EVN cần tiếp tục đẩy nhanh việc xây dựng, hoàn thiện cơ sở hạ tầng truyền tải điện để tối ưu hóa các nguồn phát của các dự án năng lượng tái tạo đã và đang được đầu tư.

Đồng thời, sớm ban hành giá điện Mặt trời để tạo niềm tin và động lực rót vốn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào dự án năng lượng tái tạo, đưa Việt Nam thành trung tâm năng lượng của khu vực.

Ông Lê Ngọc Lâm, Phó tổng giám đốc phụ trách Ban điều hành BIDV kiến nghị Chính phủ xây dựng các chương trình, nguồn vốn với lãi suất ưu đãi ủy thác qua các tổ chức tín dụng (tương tự quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa), nhằm khuyến khích tài trợ các dự án xanh, bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng... Bên cạnh đó, ông Lâm cho rằng, Ngân hàng Nhà nước nên có chính sách định hướng để các nhà băng ứng xử với những dự án ảnh hưởng tới môi trường xã hội bằng cách tăng lãi suất cho vay hoặc hạn chế cho vay...

Muốn kinh tế tuần hoàn có thể “cất cánh” tại Việt Nam, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, đề nghị đưa chủ trương thúc đẩy kinh tế toàn hoàn vào nghị quyết của Đảng và đề nghị Quốc hội ban hành “Luật về thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn”. 

Tại Hội nghị toàn quốc về phát triển bền vững mới đây, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, Chính phủ sẽ có chính sách để khuyến khích áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn trong sản xuất, tiêu dùng hướng đến mô hình kinh doanh, kinh tế phi phát thải. Năm 2016, Chính phủ đã phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030 nhưng triển khai trong thực tế còn hạn chế.