Trước thách thức về ô nhiễm môi trường và nhu cầu phát triển bền vững, thành phố Hà Nội đã chọn hướng đi xanh: vừa thúc đẩy sản xuất sạch hơn, khuyến khích tiêu dùng bền vững, vừa từng bước xây dựng nền kinh tế tuần hoàn gắn với đời sống đô thị hiện đại.

Trong bức tranh phát triển đô thị, Hà Nội đang phải đối diện với nhiều thách thức: khói bụi công nghiệp, rác thải nhựa, áp lực từ sản xuất nông nghiệp và tiêu dùng đại chúng. Tốc độ đô thị hóa nhanh, dân số đông khiến bài toán cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường ngày càng khó khăn.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Hà Nội đã dần tìm ra “chìa khóa” để giảm áp lực này: thúc đẩy sản xuất sạch hơn và khuyến khích tiêu dùng bền vững. Giải pháp này không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm mà còn mở đường cho mô hình kinh tế xanh, hướng đi tất yếu của các đô thị lớn trên thế giới.

Năm 2024 có thể coi là dấu mốc quan trọng. Theo Sở Công Thương Hà Nội, hàng chục cơ sở sản xuất công nghiệp, thương mại và dịch vụ đã tham gia đánh giá sản xuất sạch hơn. Từ đó, hơn 200 giải pháp được đưa ra và mang lại hiệu quả rõ rệt: doanh nghiệp tiết kiệm hơn 4% nguyên liệu, gần 7% năng lượng, giảm hơn 18% bụi công nghiệp và cắt giảm hơn 10% lượng nước thải sinh hoạt.

Nhiều doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn Hà Nội đã tham gia đánh giá sản xuất sạch hơn (Ảnh: Vietnam+)

Điều đáng nói, những kết quả này không đến từ công nghệ tân tiến, mà phần lớn nhờ các biện pháp quản lý đơn giản: bảo dưỡng định kỳ, phân loại rác tại nguồn, quản lý kho hiệu quả, áp dụng quy trình 5S. Các giải pháp này chi phí thấp nhưng giúp doanh nghiệp thay đổi cách vận hành, loại bỏ lãng phí và tiến tới mô hình sản xuất hiện đại hơn.

Một số ngành nghề đặc thù cũng đang cho thấy sự chuyển mình rõ nét. Trong lĩnh vực giấy bao bì và gốm sứ, nhiều doanh nghiệp đã bắt tay xây dựng chiến lược kinh doanh bền vững, đồng thời áp dụng các công cụ quản lý nhằm hướng tới sản xuất sạch hơn. Ở lĩnh vực dịch vụ hàng không, sự kiện Hanoi Aviation Forum 2024 đã giúp Hà Nội mở rộng kết nối chuỗi cung ứng quốc tế, khẳng định rằng nỗ lực “xanh hóa” không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn mở ra cơ hội cạnh tranh và phát triển mới cho thành phố.

Hướng đi lâu dài

Nếu trước đây sản xuất xanh chỉ gói gọn trong phạm vi doanh nghiệp, thì nay Hà Nội đã mở rộng hướng đi bằng cách xây dựng mạng lưới sản xuất – tiêu dùng bền vững. Bộ tiêu chí tham gia mạng lưới đã ra đời, với ba chuỗi tiêu biểu gồm gốm sứ, chế biến nông sản và sản phẩm OCOP. Nhờ đó, doanh nghiệp có cơ hội quảng bá sản phẩm, tiếp cận khách hàng, còn người dân được tiếp cận nhiều lựa chọn hàng hóa thân thiện môi trường, góp phần hình thành thói quen tiêu dùng mới: ưu tiên sản phẩm ít phát thải, có nguồn gốc rõ ràng và an toàn cho sức khỏe.

Bên cạnh đó, Hà Nội thúc đẩy mạnh mẽ các chiến dịch như “Ngày không túi nilon” và lan tỏa phong trào giảm rác thải nhựa tại siêu thị, trung tâm thương mại. Thành phố cũng thúc đẩy ứng dụng công nghệ vào quản lý, như truy xuất nguồn gốc thực phẩm bằng QR code hay kiểm kê khí nhà kính để làm cơ sở cho kế hoạch quản lý phát thải trong tương lai. Những bước đi đó cho thấy, hành vi của người tiêu dùng chính là mắt xích quan trọng giúp guồng quay sản xuất xanh vận hành bền vững.

Người tiêu dùng thủ đô ưu tiên lựa chọn các loại bao bì tái chế (Ảnh: Vietnamnews)

Trong định hướng dài hạn, ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết Hà Nội không chỉ dừng lại ở việc tiết kiệm năng lượng hay giảm chất thải, mà còn hướng tới xây dựng hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn, nơi nhà cung ứng, doanh nghiệp sản xuất, nhà phân phối và người tiêu dùng kết nối trong một vòng khép kín. 

Các sản phẩm như bao bì xanh, túi sinh học phân hủy, hàng tái chế từ nhựa hay thủ công mỹ nghệ bền vững sẽ được ưu tiên quảng bá và hỗ trợ tiêu thụ. Đồng thời, thành phố khuyến khích doanh nghiệp đổi mới công nghệ, áp dụng số hóa để tối ưu sản xuất, giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời mở rộng đào tạo nguồn nhân lực và phổ biến công cụ quản lý hiện đại cho khối doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhóm chiếm tỷ trọng lớn trong công nghiệp Thủ đô.

Ngoài ra, Hà Nội sẽ tăng cường hợp tác quốc tế thông qua việc tổ chức các hội thảo, diễn đàn quốc tế về sản xuất sạch và tiêu dùng bền vững, tạo điều kiện để doanh nghiệp học hỏi công nghệ tiên tiến, mở rộng thị trường xuất khẩu và tham gia sâu hơn vào các sáng kiến toàn cầu về giảm phát thải.

Tuệ Lâm