Tại Hội nghị COP 26 - Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp quốc năm 2021, Việt Nam là 01 trong 150 quốc gia đã đưa ra cam kết về việc giảm phát thải khí nhà kính, giảm dấu vết carbon trong chuỗi sản xuất công nghiệp, mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đây được coi là thách thức đối với Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất, bởi việc kiểm soát và giảm phát thải khí nhà kính là vấn đề còn tương đối mới mẻ tại Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp trong nước không tham gia hoạt động xuất khẩu hoặc không nằm trong chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Thực hiện các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng phát thải carbon thấp, tăng trưởng xanh là cơ hội cho doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, đem lại lợi ích vô cùng to lớn cả về kinh tế và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, kiểm soát và giảm phát thải khí nhà kính là vấn đề còn mới đối với Việt Nam nói chung và cộng đồng doanh nghiệp nói riêng, đặc biệt là các doanh nghiệp trong nước không tham gia hoạt động xuất khẩu hoặc không nằm trong chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Để hỗ trợ cho các doanh nghiệp ngành Công Thương, thời gian qua Bộ Công Thương đã phối hợp với các Bộ ngành liên quan, nhà tài trợ, các tổ chức quốc tế xây dựng và tổ chức triển khai các chương trình, dự án hỗ trợ kỹ thuật nhằm chia sẻ kinh nghiệp, phổ biến kiến thức, kinh nghiệm quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, đặc biệt là sự sẵn sàng tham gia thị trường carbon cho các doanh nghiệp Việt Nam. 

Dự án hỗ trợ kỹ thuật do Ngân hàng Thế giới tài trợ về sẵn sàng tham gia thị trường carbon thực hiện giai đoạn 2018-2020 (Dự án Partnership for Market Readiness - PMR): Bộ Công Thương đã phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức nhiều khóa đào tạo, tập huấn về tính toán, kiểm kê phát thải khí nhà kính cho các doanh nghiệp ngành thép. Thông qua các hoạt động của dự án, doanh nghiệp, cơ quan quản lý ở địa phương đã nâng cao nhận thức, vai trò và tầm quan trọng của việc kiểm soát phát thải khí nhà kính theo yêu cầu mới của quốc tế và pháp luật Việt Nam.

Dự án hỗ trợ kỹ thuật nghiên cứu, xây dựng hệ thống đo đạc, báo cáo và thẩm tra kết quả giảm phát thải khí nhà kính cho lĩnh vực năng lượng thực hiện năm 2020-2021: đã triển khai các khóa đào tạo chuyên sâu cho các doanh nghiệp lĩnh vực năng lượng, đặc biệt là các nhà máy nhiệt điện là các cơ sở phát thải khí nhà kính lớn có cơ hội làm quen và thực hành các hướng dẫn mới nhất của quốc tế về chế độ báo cáo, đo đạc và thẩm tra kết quả giảm phát thải khí nhà kính tại cơ sở. Qua hoạt động này sẽ giúp các doanh nghiệp sẵn sàng triển khai các biện pháp quản lý giảm phát thải khí nhà kính, tuân thủ quy định của Luật bảo vệ môi trường và chuẩn bị cho quá trình tham gia thị trường carbon trong tương lai.

Thứ hai, trong công tác tham mưu cho Chính phủ về việc thực hiện các cam kết tại COP 26: Bộ Công Thương đã và đang phối hợp với các bộ, ngành có liên quan nghiên cứu, xây dựng chính sách trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Từ đó giúp tạo ra các các cơ chế, chính sách hợp lý để hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, tiến hành chuyển dịch năng lượng, từng bước giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu hóa thạch, tăng dần tỷ trọng năng lượng tái tạo, góp phần hiện thực hóa cam kết của Việt Nam tại COP26. 

Thực hiện thành công việc chuyển dịch cơ cấu năng lượng sẽ tạo ra bước tiến quan trọng trong xu thế phát triển theo hướng carbon thấp của Việt Nam, giúp doanh nghiệp giảm dấu vết carbon trong quá trình sản xuất kinh doanh và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, nhất là khi biến đổi khí hậu đang ngày càng hiện hữu rõ rệt hơn. Cùng với đó là hàng loạt các quy định của quốc tế về phát thải khí nhà kính được ban hành như: dấu vết carbon (Carbon footprint), chính sách thuế điều chỉnh carbon xuyên biên giới của EU (CBAM – Carbon Border Adjustment Mechanism).

Thứ ba, trong công tác hỗ trợ Chính phủ xây dựng, triển khai các quy định của pháp luật, quy định đảm bảo việc thực hiện hiệu quả quá trình giảm phát thải khí nhà kính: Bộ Công Thương trong thời gian tới sẽ tiến hành xây dựng quy định về kiểm kê, chế độ đo đạc, báo cáo và thẩm tra kết quả giảm phát thải khí nhà kính. Đồng thời, đơn vị này sẽ tiếp tục triển khai các chương trình tập huấn, đào tạo, nâng cao năng lực cho cộng đồng doanh nghiệp về các nội dung có liên quan để giúp doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận các phương thức quản lý, giải pháp công nghệ để kiểm soát phát thải khí nhà kính, từng bước tuân thủ quy định của pháp luật và quy định của quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính.

Ngoài ra, Bộ Công Thương còn đóng vai trò chủ đạo, phối hợp với các bộ, ban ngành khác tiến hành xây dựng, ban hành và triển khai các quy định của pháp luật, cơ chế chính sách của nhà nước về giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng carbon thấp, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, ứng dụng các giải pháp quản lý, kỹ thuật thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn. Trong đó, có thể kể tới việc triển khai Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 với những quy định cụ thể về kiểm kê, đo đạc, báo cáo và thẩm tra kết quả kiểm kê khí nhà kính, kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính; Quy định về việc thành lập và vận thành thị trường carbon nội địa tại Việt Nam tại Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 07/01/2022 của Chính phủ. Thời gian tới, Bộ Công Thương tập trung triển khai, phối với cùng các bộ, ban ngành có liên quan tiến hành việc rà soát, sửa đổi bổ sung Luật Sử dụng năng lượng Tiết kiệm và hiệu quả nhằm đáp ứng những yêu cầu thực tiễn trong mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.