Chiều 28/6 tại TP. Hồ Chí Minh, Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tổ chức tập huấn “Tổng quan về các yêu cầu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và cơ chế các-bon: Thách thức và Giải pháp ban đầu cho doanh nghiệp”. 

Tại buổi tập huấn, các chuyên gia nhận định trong bối cảnh hiện nay, giảm phát thải khí nhà kính đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp trên toàn cầu và tại Việt Nam, nhằm giảm thiểu tác hại tiêu cực lên môi trường và hướng tới phát triển bền vững. Yêu cầu sản xuất xanh càng đặc biệt quan trọng với doanh nghiệp xuất khẩu bởi nếu không đáp ứng được các yêu cầu này, doanh nghiệp khó lòng có mặt tại nhiều thị trường quốc tế. 

Các chuyên gia kinh tế cho rằng doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường EU cần nghiên cứu cơ chế CBAM và nhận thức rõ giảm phát thải khí nhà kính là xu thế tất yếu.

Tại Việt Nam, Chính phủ đã đặt mục tiêu đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050. Theo ông Nguyễn Đức Trung, Phó Cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) “đây là xu thế tất yếu, không thể đảo ngược”. 

Mới đây Chính Phủ ban hành nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon. Chính phủ cũng đã có lộ trình và phương thức giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Theo Quyết định 01/2022/QĐ-CP gần 2.000 doanh nghiệp phải thực hiện thí điểm việc báo cáo phát thải khí nhà kính vào năm 2025. Từ sau 2025 khi thị trường các-bon được hình thành sẽ tác động sâu rộng đến nhiều mặt đời sống kinh tế của đất nước. 

Tại buổi tập huấn, các chuyên gia quốc tế và trong nước đã chia sẻ với các doanh nghiệp thông tin về thị trường carbon, hoạt động kinh doanh carbon, các yêu cầu và cam kết giảm nhẹ phát thải khí nhà kính của các doanh nghiệp và chuỗi cung ứng; các giải pháp chủ động giảm nhẹ phát thải cho doanh nghiệp nhằm giúp doanh nghiệp trang bị kiến thức phù hợp, có hệ thống để định hướng, xây dựng tầm nhìn chiến lược tổng thể, dài hạn về các giải pháp giảm phát thải đáp ứng theo các yêu cầu của thị trường và duy trì tăng trưởng.

Ông Rasmus Nedergaard, Chuyên gia về năng lượng tái tạo của tổ chức Act Renewable cho biết Việt Nam là đối tác đứng thứ 11 về hàng hoá nhập khẩu vào Liên minh châu Âu (EU), chiếm tỷ trọng 1,8% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của EU. Ba quốc gia EU nhập khẩu nhiều nhất từ Việt Nam là Hà Lan (7,849 tỷ euro); Đức (7,68 tỷ euro) và Italia (3,519 tỷ euro). 

Trong xu thế ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng đến mục tiêu trở thành lục địa trung hoà khí hậu vào năm 2050, EU đã đưa ra nhiều cơ chế, trong đó phải kể đến cơ chế Điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) nhằm giảm tình trạng rò rỉ carbon. Đây là tình trạng doanh nghiệp EU tìm cách chuyển hoạt động sản xuất phát thải nhiều carbon ra nước ngoài để tranh thủ các tiêu chuẩn còn lỏng lẻo ở những nơi đó.

Chuyên gia Shailesh Telang cho biết, Cơ chế CBAM sẽ áp một loại thuế nhập khẩu đối với hàng nhập khẩu vào EU. Mức thuế này sẽ phụ thuộc vào hàm lượng phát thải trong sản xuất cũng như chênh lệch giữa các-bon theo ETS của EU và giá tại các nước sản xuất. Hàng hoá sau CBAM khi vào thị trường EU sẽ trở nên đắt đỏ hơn, trừ khi doanh nghiệp thực hiện cắt giảm phát thải khí nhà kính.

“Hiện tại, CBAM đang áp dụng đối với tất cả các sản phẩm nhập khẩu thuộc các ngành điện, sắt thép, phân bón, nhôm và xi măng. Các doanh nghiệp có thời gian quá độ là 2 năm (từ 1/1/2023 đến 31/12/2024) để kiểm kê khí nhà kính của các doanh nghiệp cũng như việc phát thải của các đơn vị thuộc chuỗi cung ứng”, ông Shailesh Telang khẳng định. Ngoài ra chuyên gia cho biết phạm vi và các ngành sản xuất bị điều chỉnh bởi cơ chế CBAM sẽ tiếp tục được mở rộng trong tương lai. Cơ chế này có thể ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam vào thị trường EU. 

Nhận định chung, các chuyên gia kinh tế cho rằng doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường EU cần nghiên cứu cơ chế CBAM, và nhận thức rõ giảm phát thải khí nhà kính là xu thế tất yếu của thế giới, không thể đảo ngược. Những thị trường như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc… cũng đã và đang xây dựng các cơ chế tương tự để thực hiện các cam kết cắt giảm phát thải khí nhà kính, cân bằng giá các-bon giữa sản phẩm nội địa và sản phẩm nhập khẩu. 

Hải Yến