Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, năm 2019 lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ khu vực đô thị khoảng hơn 37.000 tấn/ngày với tỷ lệ thu gom, xử lý khoảng 85%. Lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ các hộ gia đình nông thôn trong cả nước vào khoảng hơn 24.000 tấn/ngày. Việc thu gom chất thải rắn sinh hoạt tại thành phố, đô thị bước đầu đã có kết quả tốt; tuy nhiên tại nông thôn chưa được coi trọng, tỷ lệ thu gom chất thải rắn sinh hoạt khu vực nông thôn mới đạt khoảng 40%-55%. Nhiều khu vực nông thôn vùng sâu, vùng xa, miền núi, việc thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt rất khó khăn, nhiều bãi rác tự phát hình thành chưa đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường. Phương pháp xử lý chất thải rắn sinh hoạt phổ biến là chôn lấp (71% lượng chất thải rắn sinh hoạt chôn lấp), trong đó có nhiều bãi không hợp vệ sinh, gây ô nhiễm môi trường.
Bên cạnh đó, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, quá trình đô thị hóa và sự gia tăng dân số, tình hình phát sinh chất thải rắn sinh hoạt có xu hướng gia tăng qua các năm, đã và đang gây áp lực lớn đến môi trường nước ta. Trong khi đó, công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay và thời gian tới.
Vì vậy, thực hiện phương án thống nhất quản lý Nhà nước về chất thải rắn theo Nghị quyết số 09/NĐ-CP, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề xuất xây dựng Đề án tăng cường năng lực quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại Việt Nam trên cơ sở lồng ghép nội dung Đề án tăng cường năng lực quản lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị và nông thôn đã trình Chính phủ.
Theo đó, viêc xây dựng Đề án tăng cường năng lực quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại Việt Nam trên cơ sở lồng ghép nội dung Đề án tăng cường năng lực quản lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị và nông thôn đã trình Chính phủ.
Bàn về việc triển khai xây dựng Đề án, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân cho biết, Đề án phải xây dựng dựa trên tinh thần Nghị quyết số 09/NĐ-CP về thống nhất quản lý nhà nước về chất thải rắn và Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050. Đề án phải có những điểm đột phá, đổi mới mạnh mẽ trong công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt; đảm bảo được sự quản lý thống nhất, xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương.
Đề án cần xây dựng theo hướng có hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích xã hội hóa để doanh nghiệp tư nhân tham gia vào lĩnh vực thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt; khuyến khích đầu tư các công nghệ tiên tiến, hiện đại, phù hợp như đốt rác phát điện, xử lý chất thải thành phân mùn hữu cơ... Bên cạnh đó, Đề án sẽ giao trách nhiệm quản lý rác thải sinh hoạt cho địa phương và có lộ trình, mục tiêu cụ thể thực hiện trên cả nước. Trước mắt, Đề án được xây dựng sẽ tập trung triển khai vào 5 thành phố lớn trên cả nước.
Bên cạnh đó, Đề án phải đề cập tới tới việc thu phí rác thải dựa trên khối lượng, quy định về trách nhiệm của nhà sản xuất để thúc đẩy thị trường tái chế. Đề án cũng cần giao trách nhiệm đến Bộ Y tế trong quản lý.
Hiện Tổng cục Môi trường đang tiến hành lấy ý kiến của các Bộ, ngành có liên quan để chỉnh sửa hoàn thiện đề án, sớm trình lãnh đạo Bộ và Thủ tướng Chính phủ xem xét.
Nam Hà