Nói không với rác thải nhựa!

Tiêu dùng bền vững

12/08/2019

UBND TP HCM vừa ban hành kế hoạch thực hiện phong trào “Chống rác thải nhựa” trên địa bàn giai đoạn 2019-2021. Trước đó, các doanh nghiệp (DN) trên địa bàn TP HCM đã bắt tay chống rác thải nhựa từ 3-4 tháng nay, nhiều hoạt động lần lượt được triển khai, bước đầu ghi nhận hiệu quả.

Đồng lòng hạn chế

Đến nay, 100% siêu thị trên địa bàn TP HCM đã sử dụng túi ni-lông tự hủy, thân thiện với môi trường.

Giữa tháng 4-2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có thư biểu dương một số nhà bán lẻ như Saigon Co.op, Big C, Lotte Mart vì có sáng kiến dùng lá chuối thay bao ni-lông để gói rau. Được người đứng đầu Chính phủ khích lệ, ngay sau đó, các hệ thống này đã và đang triển khai nhiều giải pháp thiết thực nhằm hạn chế việc sử dụng và thải rác ni-lông ra môi trường.

Chẳng hạn, Big C tham gia Liên minh Chống rác thải nhựa và đang tích cực triển khai nhiều hoạt động nâng cao nhận thức của người tiêu dùng trong việc bảo vệ môi trường. Hiện GO! và Big C – thành viên của Central Group Việt Nam – đang bán túi Lohas (loại sử dụng nhiều lần) với giá không lợi nhuận và khuyến khích khách hàng mang túi này khi đến mua sắm tại GO! và Big C. Đồng thời, các điểm bán này không còn kinh doanh ống hút nhựa, thí điểm sử dụng túi ni-lông phân hủy sinh học làm từ bột bắp và khoai tây. Dù vậy, đại diện Big C cho rằng cần thêm thời gian để người tiêu dùng quen với việc sử dụng sản phẩm rau gói bằng lá chuối.

Tại Liên hiệp HTX Thương mại TP HCM (Saigon Co.op), ngoài việc duy trì và mở rộng nhóm sản phẩm gói bằng lá chuối, từ tháng 5-2019, các hệ thống bán lẻ của Saigon Co.op gồm Co.opmart, Co.opXtra, Co.op Food, Co.op Smiles, Cheers trên cả nước ngưng kinh doanh ống hút bằng nhựa. Hiện tại, Saigon Co.op đang kinh doanh các mặt hàng đĩa, tô, hộp, ly… từ bã mía; ống hút từ giấy, gạo.

“Sức mua các mặt hàng thay thế này đã tăng 15% – 20% so với trước thời điểm bắt đầu “nói không” với ống hút nhựa. Một số mặt hàng thay thế khác đang được thử nghiệm như ống hút làm bằng sậy, sản phẩm có nguồn gốc từ bột ngô thay nhựa… cũng có sức mua khá tốt, dần được người tiêu dùng ưa thích” – ông Đỗ Quốc Huy, Giám đốc marketing Saigon Co.op, đánh giá.

Saigon Co.op còn bổ sung vào danh mục hàng nhãn riêng các loại ống hút giấy và găng tay tự hủy sinh học. Bên cạnh đó, tiếp tục phát triển các mặt hàng thân thiện với môi trường như: muỗng, nĩa, dao, ống hút, đũa làm bằng gỗ; túi đựng thức ăn tự hủy; túi vải mua sắm; giấy vệ sinh tái chế 100%; bàn chải đánh răng bằng tre; ống hút bằng giấy, inox, bột cỏ; chai thủy tinh đựng nước… Các chương trình khuyến khích khách hàng hạn chế sử dụng túi ni-lông khi mua sắm như tặng thêm điểm thưởng khi dùng “túi môi trường”; mang chai nước thủy tinh để lấy nước uống… cũng thường xuyên được tổ chức.

Nhiều sản phẩm thân thiện với môi trường thay thế hàng nhựa đã xuất hiện trong các siêu thị. (Ảnh: Tấn Thạnh).

Theo ông Đỗ Quốc Huy, khoảng 30%-40% khách hàng có ý thức tốt về hạn chế túi ni-lông, dùng ít hoặc từ chối dùng túi này khi đi mua sắm. Con số này có ý nghĩa khích lệ cao, giúp nhà sản xuất lẫn nhà phân phối có thêm động lực thực hiện các chương trình dài hơi hơn.

“Một số nhà cung cấp lớn đã chủ động tái sử dụng bao bì ni-lông. Nhóm 10 DN dẫn đầu ngành hàng tiêu dùng nhanh đang lên kế hoạch phối hợp cùng nhà phân phối đưa ra nhiều chương trình tái sử dụng bao bì nhựa, sử dụng chai lọ thủy tinh thay chai nhựa… Những chương trình này một phần xuất phát từ ý thức của DN, một phần từ đòi hỏi thực tế của xã hội” – ông Huy nhìn nhận.

Khuyến khích hành động

UBND TP HCM đã giao Sở Kế hoạch và Đầu tư chủ trì cùng với các sở, ngành liên quan rà soát, sửa đổi, bổ sung những chính sách khuyến khích đầu tư nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường để thay thế đồ nhựa, túi ni-lông khó phân hủy; đưa loại hình dự án đầu tư sản xuất sản phẩm tiêu dùng thân thiện với môi trường vào danh mục các dự án khuyến khích đầu tư.

Trên thực tế, các DN nhựa đã có sự chuẩn bị cho việc chuyển hướng sang sản xuất bao bì thân thiện với môi trường, bao bì ni-lông tự phân hủy. Dù vậy, đại diện Hiệp hội Nhựa cho hay vẫn chưa có hội viên chính thức bắt tay làm bởi chi phí sản xuất bao bì bằng tinh bột tự hủy cao gấp 3 lần so với bao bì nhựa. “Với công nghệ hiện có, nếu thị trường có nhu cầu và chấp nhận giá cao thì DN sẵn sàng làm” – vị đại diện này khẳng định.

Hưởng ứng kế hoạch thực hiện phong trào “Chống rác thải nhựa”, Hội Liên hiệp Phụ nữ TP HCM phấn đấu đạt các chỉ tiêu: 100% cơ quan thành viên của hội, các đơn vị sự nghiệp trực thuộc, cơ sở hội và 80% gia đình cán bộ, hội viên phụ nữ thực hiện phân loại rác tại nguồn, không xả rác ra đường và kênh rạch. 80% cán bộ, hội viên gương mẫu trong việc hạn chế sử dụng túi ni-lông và sản phẩm nhựa dùng một lần (thường xuyên mang theo túi đi chợ, hộp để đựng đồ ăn, thức uống chế biến sẵn…). Bên cạnh đó, tuyên truyền, vận động người thân, gia đình, bạn bè cùng thực hiện “Nói không với sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần”. 80% gia đình hội viên phụ nữ hiểu biết, có ý thức về hành động không xả rác ra đường và kênh rạch, vì TP sạch và giảm ngập nước.

Thực hiện kế hoạch của TP HCM, Sở Tài nguyên và Môi trường TP đặt ra 4 mục tiêu cụ thể trong năm 2019.

Thứ nhất: Giảm 65% túi ni-lông khó phân hủy sử dụng tại các siêu thị, trung tâm thương mại, chợ…

Thứ hai: Tập trung kiểm soát ô nhiễm môi trường về rác thải nhựa, bảo đảm 100% chất thải trên địa bàn được thu gom và xử lý đúng, trong đó 50% khối lượng chất thải túi ni lông khó phân hủy sẽ được tái chế.

Thứ ba: Áp dụng chính sách hỗ trợ, phát triển các sản phẩm nhựa thân thiện môi trường. Cụ thể, nghiên cứu các hình thức hỗ trợ DN sản xuất, phân phối các sản phẩm thân thiện môi trường trong việc tiếp cận thị trường cũng như thu hồi, tái chế rác thải nhựa; đề xuất ban hành các chính sách hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ và phát triển các sản phẩm thân thiện môi trường..

Thứ tư: Tăng cường kiểm tra, xử lý các hành vi xả rác nơi công cộng theo quy định; tăng cường kiểm tra, giám sát các đơn vị có hoạt động sản xuất, nhập khẩu và phân phối túi ni-lông khó phân hủy; xử phạt theo quy định đối với các DN vi phạm về nộp thuế bảo vệ môi trường.

Vận động không cấp phát miễn phí túi ni-lông

Trong kế hoạch thực hiện phong trào “Chống rác thải nhựa” giai đoạn 2019-2021, UBND TP HCM yêu cầu từ ngày 1-8-2019 trở đi, các cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp trên địa bàn có kế hoạch cắt giảm sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần trong các cuộc họp, hội nghị, hội thảo và các hoạt động khác của cơ quan, đơn vị. Hạn chế sử dụng nước uống đóng chai (có thể tích 330 ml, 500 ml) trong công sở và khi tổ chức hội nghị, hội thảo; chuyển sang sử dụng các bình nước thể tích lớn (trên 20 lít) hoặc tự đun nấu, sử dụng các vật dụng chứa đựng sử dụng nhiều lần, vật liệu thân thiện môi trường. UBND TP HCM cũng yêu cầu không dùng ly nhựa, ống hút nhựa… sử dụng một lần trong tất cả hoạt động hằng ngày của cơ quan Đảng, nhà nước, đoàn thể, trường học, cơ sở y tế… và tại các hội nghị, hội thảo, cuộc họp.

Đến hết ngày 31-12-2020, 100% hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, nhà sách… trên địa bàn TP sử dụng các bao bì thân thiện môi trường thay thế túi ni-lông khó phân hủy; tiểu thương tại các chợ dân sinh giảm 50% sử dụng túi ni-lông khó phân hủy trong việc đóng gói, đựng sản phẩm cho khách hàng. Các hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại, chợ, cửa hàng tiện lợi, nhà sách… có các hình thức khuyến khích người tiêu dùng mang túi khi mua sắm, hạn chế hoặc không phát miễn phí túi ni-lông cho người tiêu dùng; hướng đến việc tính phí túi, bao bì đựng hàng hóa đối với người tiêu dùng có nhu cầu sử dụng nhưng không đem túi khi đi mua sắm; nghiên cứu bố trí điểm thu hồi túi ni-lông đã qua sử dụng…

Bên cạnh đó, yêu cầu Sở Tài chính tham mưu cho UBND TP từ năm 2020 trở đi, không bố trí kinh phí cho các khoản chi trong cơ quan hành chính nhà nước, các đơn vị sự nghiệp có sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần trong các cuộc họp, hội nghị, hội thảo và các hoạt động khác.

Ống hút gạo tiêu thụ mạnh

Ông Võ Minh Khang, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thực phẩm Hùng Hậu (TP Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp), cho biết ống hút bằng gạo của công ty đã có mặt tại các siêu thị, cửa hàng tiện lợi trên toàn quốc. Mỗi tháng, công ty cung cấp cho thị trường nội địa trên 20 tấn ống hút bằng gạo và bước đầu xuất khẩu khá tốt sang một số nước.

Thời gian tới, công ty tìm cách tăng sản lượng, giảm giá thành để người dùng tiếp cận sản phẩm nhiều hơn. Công ty cũng đang hướng tới tự động hóa dây chuyền sản xuất ống hút gạo, mục tiêu nâng công suất 1 triệu ống/ngày; đa dạng hóa thêm nhiều sản phẩm chiết xuất từ gạo để góp phần bảo vệ môi trường.

T.Minh