Những thách thức trong đảm bảo an ninh năng lượng gắn với phát triển bền vững

Tin hoạt động

09/08/2018

Ngày 9/8/2018, Diễn đàn Năng lượng Việt Nam với chủ đề "Những thách thức trong đảm bảo an ninh năng lượng gắn với phát triển bền vững" đã diễn ra tại Hà Nội dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàn Quốc Vượng.

Thách thức đặt ra

Ông Lê Văn Lực, Phó Cục trưởng Cục điện lực và Năng lượng tái tạo cho biết, năm 2017, tổng điện sản xuất và mua đạt 192,45 tỷ USD, tăng 8,6% so với năm 2016, điện thương phẩm đạt 174,05 tỷ kWh, tăng 8,92% so với năm 2016. Trong giai đoạn 2011-2015, tổng công suất đặt nguồn điện toàn quốc tăng bình quân 12,8%/năm, cao hơn mức tăng trưởng phụ tải cực đại cùng giai đoạn là 9,6%/năm, trong đó công suất đặt nguồn điện năm 2015 đạt 39.350 MW, đứng thứ 2 trong các nước Asean.

Theo ông Lực, những thách thức mà Việt Nam có thể sẽ đối mặt trong đảm bảo an ninh năng lượng liên quan đến hạn chế về nguồn cung năng lượng sơ cấp trong nước dẫn đến phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu và tốc độ tăng cao nhu cầu năng lượng gây sức ép lên hạ tầng cơ sở. Bên cạnh đó là thách thức về tác động môi trường của hoạt động cung cấp năng lượng sẽ ngày càng gia tăng do nhu cầu năng lượng trong nước tăng nhanh.

Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo Lê Văn Lực

Phó Cục trưởng Lê Văn Lực đưa ra những mục tiêu tổng quát trong phát triển năng lượng Việt Nam trong thời gian tới, trong đó cần tập trung huy động mọi nguồn lực cho phát triển năng lượng, đảm bảo cung cấp đầy đủ năng lượng với chất lượng ngày càng cao với mức giá hợp lý cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; sử dụng đa dạng và hợp lý các nguồn năng lượng sơ cấp trong và ngoài nước.

Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động sử dụng năng lượng và khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng tái tạo bảo đảm an ninh năng lượng, giảm phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu; từng bước xây dựng các thị trường năng lượng cạnh tranh nhằm tăng hiệu quả hoạt động và khuyến khích đầu tư phát triển năng lượng sạch.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân

Cùng với 3 thách thức cơ bản đó, ông Nguyễn Quân - Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học công nghệ cho rằng việc đảm bảo điện nói riêng, đảm bảo an ninh năng lượng nói chung thực sự rất khó khăn, nhất là khi đất nước đã quyết định dừng xây dựng các dự án điện hạt nhân nhưng các nguồn điện thay thế cho điện hạt nhân chủ yếu là năng lượng tái tạo đang còn rất nhiều bất cập chưa được giải quyết: cho đến thời điểm này vẫn chưa đạt được các mục tiêu của quy hoạch điện 7, chưa kể phải bù đắp thêm những thiếu hụt của nguồn điện hạt nhân… nguồn năng lượng tái tạo cũng đang còn nhiều khó khăn cho dù khoa học công nghệ đang ngày càng hiện đại...

Cũng theo ông Quân, khoa học công nghệ có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội, nhất là trong Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Tuy nhiên trong các Quyết định, mảng khoa học công nghệ chưa thực sự nổi bật. Các giải pháp còn chung chung. Trong 10 năm qua, số lượng đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước về năng lượng tái tạo rất ít, dẫn tới phụ thuộc nhiều vào công nghệ, nguồn năng lượng nước ngoài.

"Để năng lượng phát triển bền vững phải tập trung vào phát triển khoa học công nghệ” - ông Quân nhấn mạnh.

Giải pháp đảm bảo cung ứng điện

Báo cáo tại diễn đàn, ông Ngô Sơn Hải, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho biết, EVN đã chủ động tính toán nhiều phương án khác nhau để đảm bảo cung cấp điện cho phát triển kinh tế xã hội đến năm 2030. Tuy nhiên, từ năm 2021 đến năm 2023, các nguồn điện đã được huy động hết nên sẽ có những rủi ro, có khả năng thiếu điện, các nguồn điện giá thành cao gần như huy động hết. Từ năm 2025 đến năm 2030 gần như đáp ứng được nhu cầu cung cấp điện.

Theo Quy hoạch điện VII điều chỉnh đến năm 2020, tổng công suất nguồn điện phải đạt 60.000 MW, đến năm 2025, đạt 96.500 MW, năm 2030, đạt 129.500 MW. Mặc dù vậy, nhiều dự án điện lớn đang chậm tiến độ so với kế hoạch, thêm vào đó là nguồn nhiên liệu tiềm ẩn nhiều rủi ro, khí thiên nhiên suy giảm, khí thay thế đưa vào khó nên việc đảm bảo cung cấp điện đến năm 2030 sẽ có nhiều tiềm ẩn rủi ro.

Phó Tổng Giám đốc Ngô Sơn Hải đề xuất 2 giải pháp chính. Thứ nhất, kiểm soát nhu cầu phụ tải, trong đó tăng cường biện pháp sử dụng điện an toàn, tiết kiệm, hiệu quả, thực hiện bán điện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước. Kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất công nghiệp trong việc áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật. Khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời, đặc biệt mặt trời áp mái.

Thứ hai, đảm bảo nguồn cung. Ông Hải cho rằng cần đảm bảo tiến độ đưa vào vận hành các công trình nguồn điện. Đảm bảo cung cấp đủ khí cho phát điện. Có cơ chế về khung giá mua điện từ Lào để đẩy nhanh việc đàm phám với phía Lào nhằm thu gom các nguồn điện tại Nam Lào và các đường dây đấu nối để nhập khẩu về Việt Nam qua các đường dây 220kV hiện hữu. Tăng cường nhập khẩu điện từ Trung Quốc theo phương án cách ly lưới điện. Phê duyệt điều chỉnh,bổ sung quy hoạch và tập trung đầu tư công trình lưới điện 220-110kV.

“Trong mọi hoàn cảnh phải đáp ứng nhu cầu năng lượng"

Đây là phát biểu kết luận của Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng tại Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2018. Sau khi khẳng định tầm quan trọng của việc đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững, Thứ trưởng Vượng đã chỉ ra ba thách thức lớn mà ngành năng lượng đang gặp phải:

Thứ nhất, hiện nay, nguồn năng lượng sơ cấp hoặc đã được khai thác hết hoặc cạn kiệt. Tiềm năng thủy điện chỉ còn vài nghìn MW nhỏ hoặc siêu nhỏ. Năng lực sản xuất của ngành than còn rất ít. Ngành khí chỉ còn hai mỏ khí lớn là Lô B và Cá voi xanh, chỉ đủ cho nhà máy Ô môn hoạt động. Các nhà máy khác ở Phú Mỹ… phải nhập khẩu khí hóa lỏng để hoạt động.

Thứ hai, trong giai đoạn hiện nay, việc kêu gọi đầu tư từ các Tập đoàn kinh tế trong nước rất khó. Trong khi đó giá năng lượng thấp, không thu hút được đầu tư từ bên ngoài.

Thứ ba đó chính là yêu cầu về mặt bảo vệ môi trường. Hiện nay nhu cầu của người dân được sống trong môi trường trong sạch, ít ô nhiễm đã tạo áp lực lớn trong xây dựng quy hoạch, chính sách, phát triển năng lượng tạo.

Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cho rằng cần có các giải pháp căn cơ để giải quyết vấn đề, trong đó chú trọng đến việc phải có sự phát triển phù hợp trong ngành năng lượng giữa than, dầu, khí. Trong giai đoạn tới nhiều khả năng sẽ thiếu điện nên cần có cơ chế đặc thù triển khai những dự án, đẩy nhanh tiến độ các dự án mới. Cùng với đó, đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo trong bối cảnh Việt Nam tạm dừng các dự án điện hạt nhân, các dự án nhiệt điện than ngày càng khó thực hiện do sức ép đến từ các địa phương. Đẩy mạnh chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Vấn đề then chốt được Thứ trưởng Vượng nhắc tới đó chính là chính sách về giá điện, giá năng lượng trong thời gian tới. Hiện nay giá điện vẫn nằm trong sự điều tiết của nhà nước. Tuy nhiên phải phát tín hiệu để người dân sử dụng điện an toàn, tiết kiệm và hiệu quả. Tất cả nhằm hướng tới mục tiêu cuối cùng đó là đảm bảo an ninh năng lượng hiệu quả gắn với phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.

Văn phòng SXSH & SXTDBV tổng hợp