KTNL là hoạt động nhằm đánh giá thực trạng hoạt động của hệ thống tiêu thụ năng lượng (NL) tại DN, từ đó xác định những khâu sử dụng NL lãng phí hoặc chưa hiệu quả để đề xuất các giải pháp tiết kiệm NL hiệu quả. Công việc này giúp DN biết được khuynh hướng tiêu thụ NL và tiềm năng tiết kiệm NL… Nằm trong Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng NL tiết kiệm & hiệu quả, những năm qua, Trung tâm Tiết kiệm NL & Sản xuất sạch hơn tỉnh đã hỗ trợ cho hàng chục cơ sở sản xuất, DN của tỉnh lập báo cáo KTNL. Từ việc hỗ trợ đó thu hút nhiều DN nhất là các DN trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp như Công ty cổ phần Đông Bình (Gia Bình), Công ty Cổ phần gạch Nam Sơn (Quế Võ), Công ty TNHH CoDo Việt Nam (KCN Đại Đồng Hoàn Sơn)… đầu tư thiết bị công nghệ mới tiết kiệm NL, cải thiện nhà xưởng, xây dựng kế hoạch sản xuất hợp lý, bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế, giúp các đơn vị tiết kiệm hàng trăm triệu đồng mỗi năm.

Ông Trần Văn Khang, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đông Bình là đơn vị điển hình trong tiết kiệm điện cho biết: “Với DN chuyên may gia công cho nước ngoài, việc tiết kiệm NL nhằm giảm chi phí từ tiết kiệm điện góp phần giảm giá thành sản phẩm, nâng sức cạnh tranh của DN trên thị trường là rất cần thiết. Để tiết kiệm chi phí, công ty lập báo cáo KTNL để rà soát lại toàn bộ hệ thống điện tại các phân xưởng may, qua đó thay các bóng đèn điện có công suất lớn bằng hệ thống bóng đèn có công suất nhỏ hơn nhưng vẫn bảo đảm cường độ sáng làm việc; lắp mới các loại máy may hiện đại, tắt bớt các thiết bị điện không cần thiết; lắp đặt các thiết bị làm mát tự nhiên tại các nhà xưởng với tổng đầu tư gần 300 triệu đồng… Bằng những giải pháp hữu hiệu này, công ty đã tiết kiệm được gần 170 triệu đồng/năm”.

Mặc dù Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng NL tiết kiệm & hiệu quả tạo lợi ích nhiều mặt nhưng đa số các DN vẫn chưa thực sự quan tâm. Hiện nay, nhiều DN vẫn tận dụng các dây chuyền sản xuất cũ, tiêu hao nhiều nguyên liệu, làm tăng chi phí sản xuất và e ngại KTNL vì sợ phải công khai quy trình sản xuất, thông tin kỹ thuật máy móc, sợ lộ bí mật công nghệ sản xuất…

Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Giám đốc Trung tâm Tiết kiệm năng lượng và Sản xuất sạch hơn, thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng NL tiết kiệm & hiệu quả, Trung tâm triển khai chương trình KTNL cho một số DN sản xuất vật liệu xây dựng, sản xuất giấy, nguyên liệu thuốc lá, điện tử, may mặc và một số trụ sở cơ quan Nhà nước thuộc UBND các cấp trên địa bàn tỉnh. Qua đó, đánh giá được chính xác việc gây lãng phí, thất thoát nguồn NL. Ở các đơn vị được kiểm toán cho thấy tiềm năng tiết kiệm NL của DN lớn có thể đạt từ 10 - 20%. Với cơ quan Nhà nước, hiện trạng sử dụng NL hầu hết đều chưa phù hợp. Trung tâm đã tư vấn việc sử dụng NL cũng như thiết bị điện cho phù hợp với công năng và hiệu quả nhất với mức đầu tư mà đơn vị có thể chủ động được hoặc từ đó có cơ sở đề nghị Nhà nước cấp kinh phí…

Tuy nhiên, đến thời điểm này, đa số các DN vẫn chưa nhận thức hết lợi ích, tầm quan trọng của việc KTNL nên chưa “mặn mà” với công tác KTNL cũng như các giải pháp tiết kiệm NL mà Trung tâm đưa ra sau kiểm toán. Bên cạnh đó, cũng có những đơn vị nhận thức được hiệu quả đối với công tác KTNL nhưng việc áp dụng những giải pháp đó thì chưa được triển khai hoặc triển khai chưa đầy đủ, đồng bộ với nhiều lý do khác nhau, nhưng lý do chính vẫn là thiếu kinh phí đầu tư…

Tiết kiệm NL không chỉ mang lại lợi ích chính cho DN mà còn góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, cũng như giảm thiểu phát thải ra môi trường. Vì vậy, các cơ quan quản lý Nhà nước cũng như các DN sản xuất cần nhận thức một cách đúng đắn và thực hiện nghiêm Chương trình mục tiêu Quốc gia về sử dụng tiết kiệm NL & hiệu quả mà Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt ngày 2-10-2012, theo đó quy định mọi DN, cơ quan Nhà nước phải tiến hành KTNL với chu kỳ 3 năm/lần để đánh giá hiệu quả sử dụng NL, đồng thời có biện pháp khắc phục các yếu kém nhằm sử dụng NL có hiệu quả.