Với đặc thù là một tỉnh có nhiều tiềm năng phát triển các ngành luyện kim, khai thác khoáng sản, vật liệu xây dựng, cơ khí… Đây lại đều là những ngành có chi phí sản xuất tương đối lớn, mức tiêu hao năng lượng cao. Những năm gần đây các cơ sở sản xuất thuộc các nhóm ngành này lại ngày càng gia tăng đã đặt ra cho tỉnh Thái Nguyên bài toán song song với việc phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn, đem lại lợi ích về kinh tế, thì công tác bảo vệ môi trường cũng cần được chú trọng và đặt lên hàng đầu.
Trách nhiệm đặt lên vai các nhà quản lý của Thái Nguyên. Do đó, mà từ năm 2007, Tỉnh đã triển khai chương trình sản xuất sạch hơn đến các cơ sở sản xuất công nghiệp. Chương trình được sự hỗ trợ của Hợp phần Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp (CPI) - Bộ Công Thương do Đan Mạch tài trợ. Công ty CP Cơ điện Luyện kim Thái Nguyên, Công ty Gang thép Thái Nguyên… là những doanh nghiệp đầu tiên triển khai thí điểm áp dụng SXSH. Công ty Gang thép Thái Nguyên ngay từ khi nắm bắt được chủ trương đã khẩn trương lập kế hoạch và triển khai sâu rộng chương trình tới từng đơn vị thành viên. Sau khi triển khai các giai đoạn của SXSH, Công ty đã khắc phục cơ bản được tình trạng ô nhiễm môi trường, tiết kiệm nguyên, nhiên liệu, đem lại những kết quả khả quan.
Nhà máy Xi măng Lưu Xá trước đây được xếp vào những doanh nghiệp nóng về môi trường do thải khói bụi lò cao ra môi trường xung quanh, nhưng sau khi áp dụng các giải pháp SXSH, chuyển đổi, thay thế và lắp đặt các chi tiết, thiết bị công nghệ mới, phù hợp, nên chỉ sau 1 năm Nhà máy đã làm giảm được lượng khói bụi thải ra trong quá trình sản xuất và không còn nằm trong danh sách đen những cơ sở gây ô nhiễm.
Ngoài những ví dụ điển hình trong SXSH kể trên, Công ty CP Cơ điện luyện kim, Công ty CP Vật liệu chịu lửa Thái Nguyên, Công ty CP Luyện cán thép Gia Sàng, Nhà máy Luyện gang, Nhà máy luyện Thép Lưu Xá… cũng đang triển khai dự án do Hợp phần CPI tài trợ, mặc dù nguồn vốn dự án đến chậm, nhưng cũng thấy rõ sự quyết tâm của các doanh nghiệp nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường và mang lại những lợi ích thiết thực nhất cho hoạt động SXKD của doanh nghiệp.
Để đẩy mạnh SXSH hơn nữa, Thái Nguyên đã xây dựng Kế hoạch hành động Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp trên địa bàn Tỉnh giai đoạn 2009 - 2013. Kế hoạch đã được UBND tỉnh Thái Nguyên phê duyệt, theo đó tập trung vào 3 mục tiêu chính đó là: Hạn chế mức độ gia tăng ô nhiễm môi trường do các hoạt động công nghiệp; nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng các công nghệ sạch; tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức của cộng đồng về BVMT và thúc đẩy áp dụng SXSH trong công nghiệp.
Theo lộ trình Kế hoạch đề ra từ tháng 1/2009, Sở Công Thương Thái Nguyên phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường hoàn thiện hệ thống băn bản pháp luật và quy định tại địa phương để thúc đẩy SXSH/BVMT; Xây dựng và trình UBND tỉnh ban hành Quyết định về việc thực hiện Chỉ thị số 08-CT- BCN ngày 10 tháng 7 năm 2007 của Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công Thương) về việc áp dụng sản xuất sạch hơn trong các cơ sở sản xuất công nghiệp; ban hành kế hoạch hành động SXSH năm 2009 -2013 và ban hành các văn bản quy định thúc đẩy áp dụng SXSH, bảo vệ môi trường, kiểm soát ô nhiễm.
Tiếp đến là xây dựng và vận hành đơn vị hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong bộ máy tổ chức Công Thương của tỉnh. Cụ thể: Thực hiện đơn vị hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Trung tâm khuyến công và tư vấn phát triển công nghiệp; Xây dựng đầu mối hỗ trợ, thực hiện và giám sát tại cấp huyện, thành phố, thị xã.
Từ tháng 5/2009 đến tháng 5/2013, thực hiện quan trắc, báo cáo, thanh tra, kiểm soát các hoạt động công nghiệp trên địa bàn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường. Cụ thể: Đánh giá trình độ công nghệ, hiện trạng môi trường, an toàn, sức khoẻ của các cơ sở sản xuất công nghiệp trên địa bàn (ngành luyện kim; khai thác, chế biến khoáng sản); Làm cơ sở mở rộng cho các ngành khác trong Tỉnh và những năm tiếp theo; Quan trắc, kiểm soát đánh giá định kỳ về SXSH, môi trường của các cơ sở sản xuất đã áp dụng SXSH (năm 2009: 06 đơn vị; năm 2010: 12 đơn vị).
Từ tháng 10/2009 đến tháng 10/2013, phối hợp với tư vấn xây dựng và triển khai các giải pháp kỹ thuật, công nghệ sạch. Cụ thể: Xây dựng sổ tay hướng dẫn kiểm toán kết hợp SXSH/An toàn/Sức khoẻ và quy trình đánh giá về kết quả áp dụng SXSH nội bộ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ các ngành sản xuất tấm lợp Amiăng xi măng, chế biến ti tan; Xây dựng sổ tay hướng dẫn các giải pháp hỗ trợ kỹ thuật SXSH cho doanh nghiệp vừa và nhỏ ngành sản xuất vật liệu xây dựng, chế biến sâu khoáng sản, sản xuất tấm lợp Amiăng xi măng, chế biến ti tan.
Từ tháng 3/2009 đến tháng 12/2013, Sở Công Thương phối hợp với cơ quan tư vấn, đơn vị hỗ trợ SXSH, các tổ chức KHCN và doanh nghiệp xây dựng và phát triển mạng lưới trao đổi thông tin, đào tạo tư vấn SXSH. Cụ thể: Xây dựng đầu mối kết nối cơ quan quản lý Nhà nước với doanh nghiệp về áp dụng SXSH/BVMT; Đào tạo nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho các cán bộ thúc đẩy và thực hiện áp dụng SXSH. Đồng thời, triển khai và nhân rộng các dự án trình diễn SXSH. Cụ thể: năm 2009 có 03 dự án trình diễn, nhân rộng 5 dự án; dự kiến năm 2010 có 03 dự án trình diễn, nhân rộng 10- 15 dự án.
Từ tháng 1/2009 đến tháng 12/2013, Sở Công Thương phối hợp với Sở Văn hóa - Thông tin - Du lịch, cơ quan tư vấn, báo chí... tổ chức truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng. Cụ thể: Xây dựng và triển khai kế hoạch truyền thông năm 2009-2010; Tổ chức xét duyệt và trao giải thưởng cho các điển hình áp dụng và thúc đẩy SXSH; Tổ chức các hoạt động thu hút sự tham gia của các tổ chức quần chúng và cộng đồng dân cư về bảo vệ môi trường và áp dụng SXSH; Xây dựng chương trình tự nguyện cho các tập đoàn, tổng công ty, công ty lớn đóng trên địa bàn và các tổ chức khác trong và ngoài nước, tham gia tuyên truyền, vận động, hỗ trợ BVMT và áp dụng SXSH; Các hoạt động của các tổ chức hiệp hội ngành, nghề, hội khoa học kỹ thuật thúc đẩy và áp dụng SXSH...
Với sự quan tâm chỉ đạo tích cực của các cấp chính quyền, cùng với sự nỗ lực thực hiện SXSH của doanh nghiệp, các giải pháp SXSH sẽ mang lại một môi trường trong lành cho Thái Nguyên, cũng như mang lại lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp, góp phần vào đẩy mạnh kinh tế chung của tỉnh.
Nguyên Thảo