Ô nhiễm môi trường do chưa tiết kiệm

Đến nay, tỉnh Bình Dương có hơn 13.000 doanh nghiệp (DN) trong nước đăng ký kinh doanh và hơn 2.000 DN có vốn đầu tư nước ngoài. Số lượng DN thuộc các thành phần kinh tế có khuynh hướng tăng qua các năm. Tuy nhiên, việc áp dụng sản xuất sạch hơn (SXSH) vẫn còn hạn chế, một số cơ sở, DN tuy có triển khai SXSH nhưng chưa đồng bộ, vì vậy hiệu quả mang lại chưa cao. Theo khảo sát một số DN trên địa bàn tỉnh thì tiềm năng áp dụng SXSH trong các DN còn rất lớn, có thể tiết kiệm nguyên liệu, nhiên liệu, nước, hóa chất,… đặc biệt có thể tiết kiệm đến 25% năng lượng điện trong quá trình sản xuất. Tuy nhiên, hiện các DN chỉ mới chú trọng tới giải pháp xử lý môi trường của các chất thải cuối nguồn (xử lý cuối đường ống) mà chưa quan tâm sâu tới việc phòng ngừa, ứng phó sự cố về môi trường vào các quá trình sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm thiểu rủi ro cho con người và môi trường.

Theo ông Nguyễn Vãn Hữu, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bình Dương, chiến lược SXSH có tầm quan trọng đối với tỉnh Bình Dương trong giai đoạn hiện nay. Với tốc độ phát triển CN nhanh, song song với sự phát triển CN thì mức độ ô nhiễm ngày càng gia tăng cả ở dạng rắn, lỏng và khí.

Từ nãm 2011 đến nay, được sự hỗ trợ của Văn phòng Hợp phần SXSH trong công nghiệp (CPI) thuộc Bộ Công Thương, Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp (TTKC&TVPTCN) Bình Dương đã tổ chức nhiều khóa tập huấn “Nâng cao nhận thức về SXSH trong các DN công nghiệp trên địa bàn” cho cán bộ thuộc Phòng Kinh tế huyện, thị và đại diện các DN sản xuất công nghiệp trên địa bàn. Hoạt động này nhằm khuyến khích cho các DN trên địa bàn tỉnh nắm bắt được những kiến thức cơ bản về SXSH, tăng nhận thức về lợi ích, tầm quan trọng của việc áp dụng SXSH và hướng đến ký kết SXSH trong CN, khắc phục những hạn chế về ô nhiễm môi trường do nước thải, khí thải, chất thải rắn… gây nên. Ðặc biệt, từ năm 2013, toàn tỉnh phát động phong trào tiết kiệm điện, tiến tới nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, bảo vệ môi trường sống.

Giải pháp các ngành phối hợp

Để thực hiện có hiệu quả nội dung của Chiến lược quốc gia về SXSH trong CN đến năm 2020 của Chính phủ (Quyết định số 1419/QĐ-TTg) Ủy ban Nhân dân (UBND) tỉnh Bình Dương ban hành Kế hoạch SXSH trong CN giai đoạn (2012- 2015). Mục tiêu của kế hoạch này là phấn đấu từng bước đưa sản xuất CN của tỉnh tiếp cận mục tiêu của SXSH. Bảo đảm công tác bảo vệ môi trường sinh thái và sử dụng hiệu quả, hợp lý nguồn tài nguyên trong sản xuất CN, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa địa phương theo hướng bền vững. Tăng cường khả năng cạnh tranh và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong CN trên địa bàn. Lồng ghép việc thực hiện áp dụng SXSH vào trong hoạt động sản xuất của DN cùng với xây dựng hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14.000 và các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến khác nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất của DN, đồng thời góp phần tích cực vào việc bảo vệ môi trường. Đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ tư vấn, cán bộ quản lý nhà nước những kiến thức chuyên sâu về SXSH. Tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức và năng lực cho cán bộ, công nhân tại các cơ sở, DN về nội dung SXSH và từng bước thực hiện việc áp dụng SXSH vào trong các hoạt động sản xuất và cải tiến công nghệ thiết bị của đơn vị.

Mục tiêu cụ thể do Kế hoạch SXSH của tỉnh Bình Dương là 50% cơ sở sản xuất CN nhận thức được lợi ích của việc áp dụng SXSH trong CN, 25% cơ sở sản xuất CN áp dụng SXSH, các cơ sở sản xuất CN áp dụng SXSH tiết kiệm được từ 5 - 8% mức tiêu thụ năng lượng, nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu trên đơn vị sản phẩm, 25% cơ sở sản xuất CN có nhân viên kỹ thuật kiêm nhiệm về SXSH (cán bộ quản lý năng lượng).

Kế hoạch SXSH cũng đã nhấn mạnh vai trò phối hợp của các ngành chức năng, trong việc tổ chức tuyên truyền sâu rộng về SXSH, để các cơ quan và DN nắm được lợi ích của việc SXSH, từ đó nâng cao ý thức, trách nhiệm trong việc áp dụng SXSH. Các ngành cần có kế hoạch đào tạo, tập huấn về SXSH cho cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật của các cơ quan cấp tỉnh, huyện, thị xã và DN về công tác SXSH để triển khai sâu rộng trên toàn địa bàn. Đồng thời, xây dựng các đề tài, dự án về quản lý, áp dụng SXSH trong CN trên địa bàn tỉnh. Hướng dẫn, hỗ trợ thúc đẩy ứng dụng và cải tiến công nghệ nhằm phục vụ SXSH trong CN. Xây dựng, phổ biến các cơ sở dữ liệu theo ngành về suất tiêu hao nguyên, nhiên vật liệu và năng lượng trên đơn vị sản phẩm nhằm triển khai, áp dụng SXSH trong CN. Hỗ trợ xây dựng mô hình thí điểm, nhân rộng các mô hình áp dụng SXSH trong CN cho các cơ sở sản xuất CN và hỗ trợ một phần kinh phí cho các dự án áp dụng SXSH như đầu tư thay đổi, cải tiến dây chuyền công nghệ…

Vai trò quan trọng nhất vẫn là DN

Theo kế hoạch SXSH giai đoạn 2012- 2016, của UBND tỉnh Bình Dương đã phân công rõ trách nhiệm của Ban Quản lý các KCN, Ban Quản lý KCN VSIP: Phối hợp với Sở Công Thương tuyên truyền, phổ biến kế hoạch SXSH trong CN đến các DN trong KCN, hướng dẫn các DN xây dựng kế hoạch và thực hiện các biện pháp SXSH. Cùng các ngành chức năng xây dựng kế hoạch kiểm tra đôn đốc các DN thực hiện kế hoạch SXSH trong CN, phát triển và nhân rộng các DN triển khai thực hiện có hiệu quả chương trình này.

Và kế hoạch cũng đã nêu rõ các DN sản xuất CN chịu trách nhiệm chính trong việc triển khai áp dụng các giải pháp SXSH trong CN, về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhằm góp phần đạt được mục tiêu phấn đấu đến năm 2015 các cơ sở sản xuất CN áp dụng SXSH tiết kiệm được từ 5 - 8% mức tiêu thụ năng lượng, nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu trên đơn vị sản phẩm. Các DN cần tham gia đầy đủ các buổi hội thảo, tập huấn chuyên đề về SXSH trong CN do cơ quan quản lý tổ chức. Đặc biệt, các DN cần tiến hành rà soát lại một số khâu có liên quan đến các giải pháp SXSH tại DN mình, nhằm tránh các rò rỉ, rơi vãi trong quá trình vận chuyển và sản xuất (còn gọi là quản lý nội vi). DN bảo đảm quản lý chặt chẽ từ khâu nguyên nhiên liệu đầu vào, sản phẩm, sản lượng, mức tiêu thụ tài nguyên và lượng chất thải tạo ra, tránh sử dụng các nguyên vật liệu độc hại bằng cách dùng các nguyên liệu thay thế khác. Và giải pháp tối ưu nhất là DN cần cải tiến công nghệ, thiết bị để cải thiện quá trình sản xuất, lắp đặt thiết bị sản xuất có hiệu quả và thiết kế lại sản phẩm để có thể giảm thiểu lượng tài nguyên tiêu thụ.

Rõ ràng, sau gần 4 nãm thực hiện SXSH, Bình Dương đạt nhiều thành quả. Song do quá trình công nghiệp hóa đã đưa Bình Dương phát triển với tốc độ nhanh, cái “hậu” ô nhiễm môi trường do có nhiều DN sản xuất CN là vấn đề nan giải, mà các ngành, các cấp ở Bình Dương, cần đồng loạt “vào cuộc”, từng bước giải quyết, hướng đến xây dựng và phát triển môi trường an toàn, SXSH trong CN, nhằm đạt mục tiêu an ninh năng lượng và phát triển CN bền vững, gắn với bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.