Sáng ngày 17/6, trong khuôn khổ Diễn đàn phát triển bền vững đô thị Việt Nam, Ban Kinh tế Trung ương tổ chức hội thảo chuyên đề 3: “Hoàn thiện thể chế, chính sách thúc đẩy đô thị hóa và phát triển đô thị bền vững đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Hội thảo chuyên đề 3 dưới sự chủ trì của PGS.TS. Nguyễn Hồng Sơn, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; PGS.TS. Lê Quang Hùng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng; ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; KTS.TS. Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam.

Hội thảo quy tụ sự tham gia của khoảng 150 đại biểu trực tiếp tại điểm cầu chính cùng hơn 350 đại biểu trực tuyến là các chuyên gia, các nhà khoa học; lãnh đạo các bộ, ngành trung ương và địa phương và cộng đồng doanh nghiệp...

Hội thảo nằm trong khuôn khổ Diễn đàn phát triển đô thị bền vững theo hướng đô thị xanh, thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai và dịch bệnh.​

Phát biểu tại hội thảo, Phó Trường Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Hồng Sơn cho biết: Trên thế giới xu thế đô thị hóa và phát triển đô thị nhất là đô thị thông minh, đô thị sáng tạo ngày càng gia tăng mạnh mẽ. Ở Việt Nam, thời gian gần đây thể chế chính sách về phát triển đô thị ngày càng hoàn thiện. Cụ thể, nhiều luật về quản lý và phát triển đô thị cùng hệ thống văn bản dưới luật đã được ban hành, thể chể hóa cơ bản đầy đủ các quan điểm định hướng chỉ đạo của đảng về phát triển đô thị góp phần tạo hành lang pháp lý tương đối đồng bộ cho công tác quy hoạch đầu tư và phát triển đô thị. 

Cùng với quá trình đô thị hóa, công tác quản lý nhà nước tại các đô thị ngày càng hoàn thiện. Các mô hình, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của chính quyền đô thị từng bước được điều chỉnh phù hợp với yêu cầu quản lý. Trên cơ sở các chủ trương của đảng và nghị quyết của quốc hội mô hình chính quyền đô thị đặc thù tại một số đô thị lớn như Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng... đang được triển khai thí điểm.

Bên cạnh đó, vẫn còn tồn tại những hạn chế trong công tác xây dựng thể chế, chính sách cho đô thị hóa và phát triển đô thị nhất là về quy hoạch, phân loại đô thị, đất đai, tài chính đô thị, mô hình chính quyền đô thị. Pháp luật về phát triển đô thị và các cơ chế chính sách liên quan mặc dù đã có nhiều cải thiện tích cực nhưng nhìn chung vẫn còn nhiều hạn chế, thiếu đồng bộ, chồng chéo chưa theo kịp sự phát triển của thực tiễn. Một số quy chuẩn, tiêu chuẩn định mức đã lạc hậu hoặc chưa theo kịp xu hướng nhu cầu phát triển mới. Công tác quy hoạch, quản lý sử dụng đất đai đô thị vẫn còn nhiều hạn chế bất cập. Chất lượng các quy hoạch đô thị còn thấp thiếu đồng bộ và tầm nhìn dài hạn chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của đô thị trong giai đoạn mới. Quy hoạch phải điều chỉnh nhiều lần và có những trường hợp điều chỉnh trùy tiện theo lợi ích của nhà đầu tư ảnh hưởng đến môi trường, cảnh quan kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật xã hội và các lợi ích của cộng đồng dân cư.

Tổ chức thực hiện quy hoạch còn nhiều hạn chế trong trường hợp các doanh nghiệp, người dân chưa được tạo thuận lợi để tham gia đầu tư xây dựng và quản lý phát triển đô thị đảm bảo lợi ích chính đáng của các bên liên quan một cách công bằng, toàn diện và bền vững.

Mặc dù luật tổ chức chính quyền địa phương đã có những tiến bộ trong việc phân biệt sự khác nhau về nghĩa vụ, quyền hạn giữa chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn nhưng trên thực tế vẫn chưa rõ. Cụ thể, chưa hoàn toàn phù hợp với đặc điểm tính chất của quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công trên địa bàn. Những nhiệm vụ của quản lý đô thị theo quy định của pháp luật hiện hành còn mờ nhạt, chưa cụ thể, chưa xác định rõ trách nhiệm của cấp chính quyền và cơ quan trong bộ máy.

Việc tổ chức chính quyền đô thị có ba cấp như chính quyền nông thôn đã dẫn đến nhiều vấn đề cấp thiết của đô thị như quy hoạch, kiến trúc, xây dựng hạ tầng đô thị, thực hiện dự án dân sinh, xử lý ô nhiễm môi trường, ùn tắc giao thông, ngập nước... không được giải quyết kịp thời và chưa phù hợp với nguyên tắc kết hợp quản lý theo ngành và quản lý theo lãnh thổ. 

Những tồn tại và hạn chế nếu trên đòi hỏi cần chung tay tập trung giải quyết tháo gỡ những nút thắt trong thể chế, cơ chế chính sách về đô thị hóa công tác quy hoạch xây dựng quản lý và phát triển đô thị. Do vậy, nghị quyết số 06-NQ/TW đã chỉ đạo và đưa ra định hướng về hoàn thiện thể chế chính sách thúc đẩy đô thị hóa và phát triển đô thị bền vững đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Hội thảo là cơ hội cho các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp, hiệp hội trao đổi, thảo luận về những vấn đề đã và đang được đặt ra, qua đó góp phần hiện thực hóa quyết số 06-NQ/TW và định hướng phát triển đô thị được đưa ra trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của đảng. Xây dựng chiến lược hoàn thiện thể chế chiến lược phát triển đô thị và kinh tế đô thị làm động lực cho phát triển cho từng vùng và địa phương. Tăng cường quản lý đô thị, phát triển các đô thị vệ tinh, hạn chế tập trung quá mức vào các đô thị lớn, xây dựng đô thị hiện đại, văn minh, đô thị văn minh đa dạng về lợi hình có bản sắc đặc trưng về kiến trúc văn hóa từng địa phương.

Trong khuôn khổ hội thảo lãnh đạo Bộ Xây Dựng và 6 báo cáo chính từ các chuyên gia trong nước trao đổi làm rõ các vấn đề về sự cần thiết và vai trò của việc hoàn thiện thể chế, chính sách thúc đẩy đô thị thông minh, những kinh nghiệm trong phát triên đô thị thông minh và những giải pháp cụ thể trong việc hoàn thiện thể chế chính sách phát triển đô thị thông minh.

Tại hội thảo, các đại biểu đã thảo luận, đưa ra các giải pháp nhằm cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của đảng sớm đưa nghị quyết 06-NQ/TW ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị đi vào cuộc sống. Trong đó, tập trung phân tích, chia sẻ chuyên sâu xoay quanh những vấn đề về hoàn thiện thể chế thúc đẩy đô thị hoá và phát triển đô thị bền vững trong thời gian tới; Những yêu cầu đặt ra về hoàn thiện thể chế, chính sách tạo thuận lợi cho quá trình đô thị hoá, công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển đô thị bền vững; Định hướng hoàn thiện các quy định về phân loại đô thị phù hợp với tinh thần Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị; Mở rộng đô thị hay tái phát triển đô thị; Phát triển dự án nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ tại Việt Nam; Nhiệm vụ và giải pháp tiếp tục xây dựng và hoàn thiện thể chế về chính quyền đô thị theo yêu cầu của Nghị quyết số 06- NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị.

Tại phiên thảo luận bàn tròn các đại biểu đã bàn sâu hơn về những vấn đề đặt ra trong quá trình hoàn thiện thể chế, chính sách thúc đẩy đô thị hóa và phát triển đô thị bền vững. Để từ đó, hội thảo mong muốn các chuyên gia, các nhà khoa học, doanh nghiệp và hiệp hội có những đề xuất để thúc đẩy đô thị hóa và phát triển đô thị bền vững tại Việt Nam trong thời gian tới.

Mai Anh​