Khái niệm sản xuất sạch hơn còn tương
đối mới mẻ đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Theo Tiến sĩ
Nguyễn Viết Hùng, sản xuất sạch hơn là việc áp dụng liên tục chiến lược
phòng ngừa tổng hợp về môi trường vào quá trình sản xuất, sản phẩm và
dịch vụ nhằm nâng cao hiệu suất sinh thái và giảm thiểu rủi ro cho con
người và môi trường. Đối với quá trình sản xuất, sản xuất sạch hơn bao
gồm bảo toàn tuần hoàn nguyên liệu và năng lượng, loại trừ các nguyên
liệu độc hại, giảm lượng và tính độc hại của tất cả các chất thải nguy
hại tại nguồn thải. Đối với sản phẩm bao gồm việc giảm các ảnh hưởng
tiêu cực trong suốt vòng đời của sản phẩm, từ khâu thiết kế đến khâu
thải bỏ. Riêng các dịch vụ, sản xuất sạch hơn là đưa các yếu tố về môi
trường vào trong thiết kế và phát triển các dịch vụ. Nói tóm lại, sản
xuất sạch hơn trong sản xuất công nghiệp là giảm thiểu lượng chất thải
phát sinh, nâng cao hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường.
Sản
xuất sạch hơn trong các doanh nghiệp công nghiệp được áp dụng ở Việt Nam
khoảng 15 năm trở lại đây, tuy nhiên số lượng thực tế áp dụng chỉ
khoảng 400 doanh nghiệp, mặc dù hiệu quả của chương trình này mang lại
là không nhỏ.
Trên địa bàn Tiền Giang cũng chỉ có 2 doanh nghiệp
áp dụng sản xuất sạch hơn và có được những kết quả ban đầu. Đại diện
Công ty TNHH Đại Thành, chuyên chế biến cá tra xuất khẩu (xã Song Thuận,
Châu Thành) cho biết, trong 2 năm 2009-2010 được sự hỗ trợ của Sở Công
Thương và hướng dẫn của các chuyên gia tư vấn, Công ty đã thực hiện sản
xuất sạch hơn tại nhà máy theo các bước: Thu gom chất thải rắn trước khi
dội rửa, sử dụng vòi nước áp lực có tay bóp; lắp đặt hệ thống đun nước
nóng bằng năng lượng mặt trời đến 60-70oC; thay lưới chắn rác bằng thiết
bị cào rác tự động có lổ nhỏ trong hố thu gom rác; xây dựng định mức sử
dụng nước đá cho sản xuất; đầu tư dây chuyền sản xuất bột cá, dầu cá để
tận thu phế phẩm; tuần hoàn nước thải vì hiện tại nước thải của nhà máy
sau khi xử lý đạt QCVN11:2008-A và thải trực tiếp ra sông...
Từ
những bước thay đổi này đã giúp cho Công ty TNHH Đại Thành đạt được
nhiều hiệu quả quan trọng. Các giải pháp giảm tiêu thụ nước đã giúp Công
ty giảm đáng kể lưu lượng của dòng thải cần xử lý, có thể giảm được 90
m3/ngày đối với nước sạch sản xuất. Công ty đầu tư một khoản kinh phí
rất ít để thiết lập hệ thống kiểm soát sản xuất, không những giúp công
tác quản lý năng lượng được hiệu quả hơn mà còn giúp tiết kiệm một khoản
chi phí từ việc tiết kiệm năng lượng, khoảng 334,6 triệu đồng/năm. "Sau
khi áp dụng các giải pháp sản xuất sạch hơn, lưu lượng và nồng độ các
chất ô nhiễm trong nước thải giảm đáng kể, làm giảm tải cho hệ thống xử
lý, giúp tiết kiệm hóa chất sử dụng, tiết kiệm điện năng vận hành hệ
thống. Bên cạnh đó, khu vực chứa chất thải rắn không còn gây mùi do đã
sử dụng ngay lập tức như là nguồn nguyên liệu đầu vào cho xưởng sản xuất
bột cá, góp phần giảm mùi hôi ở khu vực này", lãnh đạo Công ty TNHH Đại
Thành cho biết.
HTX Chế biến thức ăn chăn nuôi Bình Minh là đơn
vị đầu tiên trên địa bàn tỉnh được Sở Công Thương và các chuyên gia tư
vấn sản xuất sạch hơn của Trường Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh, Viện
Kỹ thuật Nhiệt đới và Bảo vệ môi trường hỗ trợ và hướng dẫn nhiều giải
pháp thực hiện. Ông Lê Minh Ảnh, Chủ nhiệm HTX cho biết, HTX đã thực
hiện thay đổi một số bước công việc: Tận dụng tối đa giờ sản xuất bình
thường để tránh sản xuất vào giờ cao điểm nhằm giảm chi phí điện năng
tiêu thụ; bảo trì các thiết bị lọc bụi tay áo ở trong dây chuyền sản
xuất và gần vị trí nhập nguyên liệu; thiết kế máng nhập liệu và miệng
nhập phụ gia một cách khoa học và kín đáo hơn, tránh lượng bụi thất
thoát; cải tiến nâng cao hiệu suất của lò hơi bằng cách lắp biển tần cho
quạt cấp gió cho lò có công suất 7,5Kw; cải tạo hệ thống chiếu sáng,
thông gió... "Các giải pháp giảm tiêu thụ điện đã giúp giảm chi phí sản
xuất 28,29 đồng/kg sản phẩm. Sau khi áp dụng các giải pháp sản xuất sạch
hơn, nồng độ các chất gây ô nhiễm trong không khí trong xưởng sản xuất
giảm đáng kể. Điều này đã làm giảm tải cho hệ thống thiết bị lọc bụi tay
áo, giúp tiết kiệm điện năng sử dụng, kéo dài tuổi thọ thiết bị. Bên
cạnh đó, lượng bụi giảm làm giảm phát tán ra không khí xung quanh, góp
phần cải thiện môi trường lao động", ông Lê Minh Ảnh cho biết.
Sản
xuất sạch hơn tuy còn tương đối mới mẻ đối với các doanh nghiệp trên
địa bàn tỉnh, nhưng theo ông Nguyễn Văn Công, Phó Giám đốc Sở Công
Thương, đây là một trong những bước đi chiến lược cho các doanh nghiệp.
Nó không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sản xuất, khả năng cạnh
tranh và góp phần giảm thiểu môi trường mà còn phù hợp lộ trình thực
hiện Kế hoạch sản xuất sạch hơn trong công nghiệp trên địa bàn tỉnh giai
đoạn 2011-2015 của UBND tỉnh. Mục tiêu của kế hoạch này đến năm 2015
là: 50% cơ sở sản xuất nhận thức được lợi ích của việc áp dụng sản xuất
sạch hơn trong công nghiệp; 25% cơ sở sản xuất công nghiệp áp dụng sản
xuất sạch hơn; các cơ sở sản xuất áp dụng sản xuất sạch hơn tiết kiệm
được 5-8% mức tiêu thụ năng lượng, nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu
trên đơn vị sản phẩm...
Theo kế hoạch này, Sở Công Thương sẽ hỗ
trợ kỹ thuật về sản xuất sạch hơn tại các cơ sở công nghiệp theo các
nhóm ngành: Chế biến thủy sản, chế biến thức ăn gia súc, chế biến thực
phẩm đóng hộp...
Theo Tiến sĩ Nguyễn Viết Hùng, sản xuất sạch hơn
áp dụng được cho mọi quy mô từ doanh nghiệp gia đình cho tới tập đoàn
đa quốc gia; không đòi hỏi phải đầu tư nhiều tiền, chỉ cần doanh nghiệp
có cam kết, quyết tâm thực hiện đúng quy trình và duy trì thường xuyên,
cải tiến liên tục. "Với giá nguyên vật liệu, năng lượng và nước đang
tăng lên, không công ty nào có thể chấp nhận sự lãng phí những tài
nguyên đó dưới dạng chất thải", Tiến sĩ Nguyễn Viết Hùng cho biết.
Bài, ảnh: Thế Anh