Tầm quan trọng của SXSH

SXSH là việc áp dụng liên tục chiến lược phòng ngừa tổng hợp về môi trường vào các quá trình sản xuất, sản phẩm và dịch vụ nhằm nâng cao hiệu suất sinh thái và giảm thiểu rủi ro cho con người và môi trường. Trong quá trình sản xuất, việc áp dụng SXSH bao gồm bảo toàn nguyên liệu và năng lượng, loại trừ các nguyên liệu độc hại, giảm lượng và tính độc hại của tất cả chất thải ngay tại nguồn thải. Đối với sản phẩm, SXSH sẽ giảm các ảnh hưởng tiêu cực trong suốt vòng đời của sản phẩm, từ khâu thiết kế đến thải bỏ. SXSH còn góp phần đưa các yếu tố về môi trường vào trong thiết kế và phát triển các dịch vụ.

SXSH có ý nghĩa đối với tất cả các cơ sở công nghiệp, lớn hay bé, tiêu thụ nguyên liệu, năng lượng, nước nhiều hay ít. Đến nay, hầu hết các doanh nghiệp đều có tiềm năng giảm lượng nguyên nhiên liệu tiêu thụ từ 10-15%....SXSH không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm  nhiên liệu, giảm chi phí, bảo vệ môi trường còn nhiều lợi thế cạnh tranh khác. Theo đó doanh nghiệp khi áp dụng SXSH sẽ có nhiều cơ hội tiếp cận nguồn vốn vay và các nguồn hỗ trợ tài chính. Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về các vấn đề môi trường đã dẫn đến sự bùng nổ nhu cầu về sản phẩm xanh trên thị trường quốc tế. Các doanh nghiệp thực hiện SXSH sẽ đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường, ví dụ như ISO14001, hoặc các yêu cầu của thị trường như nhãn sinh thái. Những sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất chú trọng bảo vệ môi trường sẽ được người tiêu dùng lựa chọn và đồng thời là tiêu chuẩn hàng đầu để sản phẩm Việt Nam vươn ra thế giới. Một ví dụ điển hình, sản phẩm bột ngọt Vedan của Công ty TNHH Vedan Việt Nam một thời gian  đã bị người tiêu dùng Việt Nam tẩy chay vì gây ô nhiễm môi trường.

Đồng thời, theo Luật Bảo vệ môi trường, các tiêu chuẩn môi trường về phát thải các chất thải (lỏng, rắn, khí) đang ngày một chặt chẽ hơn. Để đáp ứng được các tiêu chuẩn này thường yêu cầu việc lắp đặt các hệ thống kiểm soát ô nhiễm phức tạp và đắt tiền. SXSH hỗ trợ cho việc xử lý các dòng thải và do đó doanh nghiệp sẽ tuân thủ các tiêu chuẩn thải một cách dễ dàng, đơn giản và rẻ tiền hơn. Sản xuất sạch hơn dẫn đến việc giảm chất thải, giảm lượng phát thải và thậm chí giảm cả độc tố theo qui luật vòng tròn.

SXSH như thế nào ?

Các giải pháp về SXSH bao gồm: Tránh các rò rỉ, rơi vãi trong quá trình vận chuyển và sản xuất, hay còn gọi là kiểm soát nội vi; đảm bảo các điều kiện sản xuất tối ưu từ quan điểm chất lượng sản phẩm, sản lượng, tiêu thụ tài nguyên và lượng chất thải tạo ra; tránh sử dụng các nguyên vật liệu độc hại bằng cách dùng các nguyên liệu thay thế khác; cải tiến thiết bị để cải thiện quá trình sản xuất; lắp đặt thiết bị sản xuất có hiệu quả; thiết kế lại sản phẩm để có thể giảm thiểu lượng tài nguyên tiêu thụ…

SXSH không giống như xử lý cuối đường ống, ví dụ như xử lý khí thải, nước thải hay bã thải rắn. Các hệ thống xử lý cuối đường ống làm giảm tải lượng ô nhiễm nhưng không tái sử dụng được phần nguyên vật liệu đã mất đi. Do đó, xử lý cuối đường ống luôn luôn làm tăng chi phí sản xuất. Trong khi đó, SXSH mang lại các lợi ích kinh tế song song với giảm tải lượng ô nhiễm. SXSH đồng nghĩa với giảm thiểu chất thải và phòng ngừa ô nhiễm. Sản xuất sạch hơn cũng là một bước hữu ích cho hệ thống quản lý môi trường như ISO14000.

Đơn cử, một nhà máy thủy sản thường phải sử dụng rất nhiều nước trong khâu chế biến và làm vệ sinh. Việc sử dụng các vòi nước không áp lực sẽ gây lãng phí nước, tốn nhiều hóa chất tẩy rửa hơn. Ngoài ra, lượng công nhân và thời gian làm vệ sinh cũng tăng lên. Trong trường hợp này, doanh nghiệp có thể áp dụng đầu tư vào máy rửa có vòi phun áp lực cao nhằm giảm đáng kể lượng nước tiêu thụ và các chi phí có liên quan, tránh sử dụng hóa chất và hiệu quả vệ sinh cao hơn. Từ đó giảm được chi phí bảo dưỡng hệ thống xử lý nước thải.

Công ty cổ phần Kido (thuộc Tập đoàn Kinh Đô) là một trong những công ty đã áp dụng SXSH mang lại hiệu quả cao tại TP.HCM. Để tiến hành SXSH, Kido đã kiểm soát chi phí sản xuất như thống kê số liệu điện, nước, dầu DO, nước thải…; thực hiện ISO 14001 nhằm kiểm soát tài nguyên tiêu thụ, chất thải theo chỉ tiêu môi trường. Sau đó, công ty áp dụng SXSH giảm thải tại nguồn, xác lập chỉ tiêu cụ thể đối với các tài nguyên tiêu thụ, thực hiện thống kê, kiểm soát, đánh giá và đề ra hành động. Bên cạnh đó, bộ phận kỹ thuật triển khai thực hiện các giải pháp tiết kiệm từ kết quả kiểm toán như ưu tiên các giải pháp đem lại tiết kiệm nhiều, đầu tư ít. Lập bài toán kinh tế đối với các đầu tư nhiều tiền và báo cáo tiết kiệm sau khi thực hiện, hoạt động. Kết quả, giá trị tiết kiệm năm 2009 đạt được hơn 950 triệu đồng, dự kiến năm 2010 sẽ tiết kiệm được hơn 1 tỉ đồng chi phí. Công ty sẽ tiếp tục duy trì áp dụng SXSH sau năm 2010 và bước vào giai đoạn xác định lộ trình thay thế thiết bị điện chiếu sáng tiêu hao nhiều điện năng hiện có, đầu tư sử dụng năng lượng xanh (mặt trời), đầu tư biến tần cho hệ thống lạnh công suất điện 700 kW…

Khuyến khích doanh nghiệp tham gia SXSH

Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng đến nay trên địa bàn TP.HCM mới chỉ có trên 30 doanh nghiệp tham gia áp dụng sản xuất sạch hơn. Trong đó, có nhiều doanh nghiệp lớn tham gia như: Công ty Sữa  Việt Nam (VINAMILK), Công ty Việt Nam Kỹ nghệ súc sản (VISSAN), Công ty CP Dệt may Phong Phú, Công ty CP Kido….

Để khuyến khích và thu hút nhiều hơn nữa các doanh nghiệp trên địa bàn tham gia Chương trình SXSH, Trung tâm SXSH  (thuộc Chi cục BVMT TP.HCM)  thường xuyên tổ chức các khóa đào tạo nhằm truyền bá rộng rãi các kiến thức về SXSH và tiết kiệm năng lượng đến các doanh nghiệp, các nhà tư vấn môi trường. Các khóa học bao gồm:  SXSH và tiết kiệm năng lượng; ứng dụng mô hình hệ thống QLMT theo tiêu chuẩn ISO 14001:2004 tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ;  đào tạo cán bộ tư vấn chuyên sâu về SXSH  cho các doanh nghiệp…

Đặc biệt,  hàng năm Trung tâm  SXSH sẽ hỗ trợ 100% chi phí chuyên gia tư vấn về các nội dung : Đào tạo về phương pháp tiếp cận SXSH tại nhà máy ; xây dựng các hệ thống quản lý tiêu thụ trong sản xuất (điện, nước…); kiểm toán năng lượng; Phân tích nguyên nhân gây dòng thải và thất thoát năng lượng; đề xuất các giải pháp SXSH và tiết kiệm năng lượng…