Trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về ô nhiễm môi trường và quản lý rác thải, công nghệ điện rác đã nổi lên như một giải pháp khả thi và bền vững.
Việt Nam hiện đang thải ra khoảng 27 triệu tấn rác thải mỗi năm. Con số này dự kiến sẽ tiếp tục tăng lên do sự đô thị hóa nhanh chóng và thay đổi trong thói quen tiêu dùng. Đặc biệt, các khu vực đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM phải đối mặt với áp lực lớn từ việc xử lý rác thải. Hầu hết rác thải được xử lý bằng phương pháp chôn lấp, dẫn đến sự bức xúc về ô nhiễm môi trường, nguy cơ phát sinh dịch bệnh và tốn kém chi phí bảo trì bãi chôn lấp.. Việc xử lý rác thải không chỉ là vấn đề về môi trường mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững.
Trước thực trạng đó, việc triển khai công nghệ sản xuất điện rác được xem là giải pháp rất thiết thực.Công nghệ điện rác là một quá trình mà rác thải được đốt trong các lò đốt chuyên dụng để tạo ra nhiệt năng. Nhiệt năng này có thể được sử dụng để sản xuất điện hoặc cung cấp nhiệt cho các quá trình công nghiệp khác. Nguyên lý hoạt động của công nghệ này khá đơn giản: rác thải được phân loại, đưa vào lò đốt, nơi mà nhiệt độ cao sẽ tiêu hủy các thành phần hữu cơ, đồng thời giải phóng năng lượng.
Về lợi ích, công nghệ điện rác có thể giúp giảm khối lượng rác thải từ 70-90%, giúp giảm áp lực lên các bãi rác. Năng lượng thu hồi từ quá trình đốt có thể được sử dụng để phát điện hoặc phục vụ cho các nhu cầu nhiệt khác, góp phần vào việc giảm thiểu việc sử dụng năng lượng từ nguồn không tái tạo. Bên cạnh đó, công nghệ đốt rác cũng góp phần giảm thiểu sự phát thải khí nhà kính và các chất ô nhiễm khác so với việc chôn lấp rác.
Tại Việt Nam, một số nhà máy đốt rác đã được xây dựng, chủ yếu tập trung tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Các dự án này thường được đầu tư bởi cả khu vực nhà nước và tư nhân, nhằm đáp ứng nhu cầu xử lý rác thải ngày càng tăng.
Tháng 7 năm 2024, Bamboo Capital và công ty con BCG Energy đã khởi công xây dựng Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa tại xã Thái Mỹ, huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh. Dự kiến giai đoạn I của Dự án sẽ hoàn thành vào cuối năm 2025, với công suất xử lý lên đến 2.600 tấn rác thải/ngày và sản xuất 120 MW điện. Dựa trên tính toán dự báo, lượng phát thải CO2 giảm khoảng 257.000 tấn/năm. Tổng mức đầu tư kế hoạch cho giai đoạn I là 6.400 tỷ đồng, giai đoạn II là 7.000 tỷ đồng và giai đoạn III cũng là 7.000 tỷ đồng.
Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa tại xã Thái Mỹ, huyện Củ Chi (Ảnh: cnmt)
Trước đó, vào tháng 4 năm 2017, nhà máy điện rác Sóc Sơn đã được khánh thành, đưa vào sử dụng. Nhà máy có diện tích trên 17,5 ha, thuộc Khu liên hợp Xử lý chất thải rắn Nam Sơn tại xã Nam Sơn, huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Tổng mức đầu tư nhà máy là hơn 8.000 tỷ đồng, công suất xử lý 4.000 tấn rác thô/ngày đêm (tương đương 5.000-5.500 tấn rác ướt tiếp nhận), xấp xỉ 70% lượng rác thải phát sinh trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Tính đến tháng 8/2024, Nhà máy Điện rác Sóc Sơn là nhà máy điện rác lớn nhất Đông Nam Á và lớn thứ 3 trên thế giới, sau Nhà máy của Công ty Warsan ở Dubai và Nhà máy Điện rác Thâm Quyến (Trung Quốc). Tuy nhiên, việc vận hành và phát triển một nhà máy công nghệ cao như thế này đòi hỏi đội ngũ nhân viên phải được trang bị kiến thức chuyên sâu và kỹ năng làm việc chuyên nghiệp. Với tầm nhìn phát triển lâu dài, nhà máy cần đầu tư nhiều hơn vào nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công nghệ và sản xuất.
Nhà máy điện rác Sóc Sơn luôn sẵn sàng cho việc tiếp nhận rác và biến rác thành điện năng (Ảnh: cnmt)
Vừa qua, Tại Khu liên hợp xử lý chất thải Nam Sơn, UBND thành phố Hà Nội và Công ty Cổ phần Năng lượng Môi trường Thiên Ý Hà Nội đã tổ chức lễ khánh thành Nhà máy điện rác Sóc Sơn - Công suất lớn nhất Đông Nam Á. Đây không chỉ là một dự án kinh tế - kỹ thuật quy mô, mà còn thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Hà Nội trong công tác bảo vệ môi trường, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.
Với sự gia tăng nhận thức về vấn đề ô nhiễm môi trường và nhu cầu sử dụng năng lượng bền vững, công nghệ điện rác tại Việt Nam có nhiều triển vọng phát triển. Đây là một trong những giải pháp tiềm năng cho vấn đề xử lý rác thải tại Việt Nam, đóng góp tích cực vào việc giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường và tạo ra năng lượng bền vững cho tương lai.
Minh Khuê