Công cuộc biến đổi thế giới sang cách mạng công nghiệp 4.0 dường như đang dần hoàn thiện. Song song, với sự vươn lên mạnh mẽ của các nước Đông Á và các nước đang phát triển thì vấn đề phát triển năng lượng tái tạo cũng đang được thế giới quan tâm hơn bao giờ hết.
Theo giáo sư J ohn A. Mathews, giáo sư chiến lược tại Trường Quản lý Cao học Macquarie ở Sydney, Úc và là tác giả của cuốn sách Chủ nghĩa Tư bản Xanh đã chia sẻ: "Đã có một thời gian rất dài khi các cuộc tranh luận về phát triển và năng lượng được coi là những bài diễn văn khác nhau. Họ đến với nhau theo lời kêu gọi quen thuộc để những người nghèo ở các nước đang phát triển được tiếp cận với điện. Đối với năng lượng cần thiết cho công nghiệp hóa, nhiên liệu hóa thạch với tất cả gánh nặng về cán cân thanh toán và vướng mắc về địa chính trị đã được khai thác để đáp ứng nhu cầu."
Chắc chắn, thế giới phương Tây khi công nghiệp hóa trong 200 năm qua đã được hưởng những lợi ích to lớn từ nhiên liệu hóa thạch. Việc chuyển đổi sang nền kinh tế dựa trên carbon đã giải phóng các nền kinh tế khỏi những ràng buộc lâu đời của nó. Đối với một nhóm các quốc gia được chọn đại diện cho một phần nhỏ dân số toàn cầu, việc đốt nhiên liệu hóa thạch đã tạo nên một kỷ nguyên tăng trưởng bùng nổ, dẫn đến những cải thiện đáng kể về năng suất, thu nhập, sự giàu có và mức sống.
Khi phần còn lại của thế giới hiện tuyên bố quyền được chia sẻ những lợi ích tương tự, họ phải đối mặt với những rào cản nghiêm trọng khi họ tìm cách công nghiệp hóa bằng cách sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, Trung Quốc cho thấy một hướng đi thay thế. Ấn Độ đang theo đuổi nhanh chóng - và con đường đang rộng mở cho các nước công nghiệp phát triển khác bắt chước họ.
Các quốc gia này đang tiếp cận năng lượng tái tạo như một phần của chính quá trình công nghiệp hóa vì chúng là sản phẩm của quá trình sản xuất. Năng lượng tái tạo là sạch. Họ giải phóng một quốc gia khỏi gánh nặng cán cân thanh toán. Họ tạo ra việc làm, tăng cường an ninh năng lượng. Và họ đáp ứng các yêu cầu kinh tế mà những gã khổng lồ công nghiệp hóa đang phải đối mặt như Trung Quốc, Ấn Độ và những nước khác.
Bằng cách tiếp cận này, Trung Quốc đã phát triển chỉ trong một thập kỷ qua để trở thành siêu cường về năng lượng tái tạo vượt xa tất cả các nước công nghiệp phát triển về mức độ năng lượng tái tạo. Trung Quốc đã lắp đặt 378 gigawatt (GW) công suất năng lượng tái tạo vào năm 2020 cho nước máy, gió và mặt trời để sản xuất điện. Theo Kế hoạch 5 năm lần thứ 13 của Trung Quốc , nước này đặt mục tiêu có không ít hơn 750 GW công suất năng lượng tái tạo nhiều hơn tất cả các nước trong OECD cộng lại.
Hệ thống tuabin gió trên biển tại Trung Quốc
Điều này đưa ra một phương pháp mới trong việc định hình các chiến lược phát triển công nghiệp. Các quốc gia có nguồn tài nguyên tái tạo dồi dào có thể sử dụng công nghệ năng lượng tái tạo như một phương tiện để thúc đẩy sự phát triển công nghiệp của họ. Họ có thể theo đuổi các chiến lược đến muộn, giống như các nước Đông Á trước đó, và áp dụng chúng vào các công nghệ, như tuabin gió và tấm pin mặt trời, để xây dựng các hệ thống năng lượng tái tạo tạo ra năng lượng sạch, xóa bầu trời, tăng cường an ninh năng lượng và giải quyết sự cân bằng của vấn đề thanh toán.
Các lập luận kinh tế chống lại các nguồn năng lượng tái tạo rằng chúng đắt tiền, không liên tục hoặc không đủ tập trung dễ bị bác bỏ. Trong khi các đối thủ đối với năng lượng tái tạo có số lượng lớn, điều thường thúc đẩy sự quan tâm của họ là bảo tồn nguyên trạng nhiên liệu hóa thạch và năng lượng hạt nhân hơn là nỗi lo về các tuabin gió hoặc các trang trại năng lượng mặt trời làm mờ dần cảnh quan.
Những người muốn ngăn chặn việc mở rộng năng lượng tái tạo khó có thể chiến thắng kinh tế học đơn giản. Thuế đánh vào khí thải carbon hoặc trợ cấp cho năng lượng sạch không thúc đẩy cuộc cách mạng năng lượng tái tạo. Cuộc cách mạng đó là kết quả của việc cắt giảm chi phí sản xuất, điều này sẽ giúp việc sản xuất điện từ nước, gió và mặt trời trở nên hiệu quả hơn so với than đá.
Không giống như khai thác, khoan, các nhà sản xuất được hưởng lợi từ các năng lượng tự nhiên giúp sản xuất ngày càng hiệu quả và rẻ hơn. Đầu tư vào năng lượng tái tạo làm giảm chi phí sản xuất của chúng, mở rộng thị trường cho việc áp dụng chúng và làm cho các khoản đầu tư hơn nữa trở nên hấp dẫn hơn. Các cơ chế này giúp giảm 80% chi phí năng lượng quang điện mặt trời và giảm 60% chi phí năng lượng gió trên đất liền từ năm 2009 đến năm 2020, theo Lazard's Power, Energy & Infrastructure Group .
Các quốc gia có thể xây dựng con đường đạt được an ninh năng lượng bằng cách đầu tư vào năng lực công nghiệp cần thiết để sản xuất tuabin gió, pin mặt trời và các nguồn năng lượng tái tạo khác trên quy mô lớn. Khi Trung Quốc và Ấn Độ ném trọng lượng kinh tế của họ vào cuộc cách mạng công nghiệp năng lượng tái tạo, họ đang gây ra một phản ứng dây chuyền toàn cầu có thể mang lại lợi ích và là hình mẫu cho nhiều nước đang phát triển hơn.
Mạnh Lê (Biên tập)