Nhà máy “ăn” tro xỉ

Giữa tháng 5/2017, Công ty cổ phần Đầu tư Mãi Xanh đã được UBND tỉnh Bình Thuận trao quyết định chủ trương đầu tư cho dự án sản xuất vật liệu không nung từ tro xỉ. 

Theo kế hoạch, doanh nghiệp sẽ đầu tư 450 tỷ đồng xây dựng Nhà máy Sản xuất vật liệu không nung từ tro xỉ tại xã Vĩnh Tân (huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận). Đầu vào của mhà máy là nguồn nguyên liệu tro xỉ được thải ra trong quá trình sản xuất điện từ than của Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2 để làm ra vật liệu xây dựng không nung. Trong giai đoạn tiếp theo, doanh nghiệp sẽ bổ sung các công đoạn sản xuất xi măng, bê tông từ nguyên liệu tro xỉ nhiệt điện than.

Với thiết kế hơn 1 tỷ viên gạch không nung/năm, Nhà máy Sản xuất vật liệu xây dựng không nung của Công ty Đầu tư Mãi Xanh sẽ giúp xử lý 3.500 - 4.500 tấn tro xỉ/ngày, tương đương 1,3 - 1,7 triệu tấn tro xỉ/năm. Được biết, công nghệ sản xuất vật liệu không nung từ tro xỉ của Công ty Đầu tư Mãi Xanh có xuất xứ từ Singapore.

Trước đó, vào giữa năm 2016, Công ty Nhiệt điện Duyên Hải (Trà Vinh) cũng đã ký được hợp đồng bán tro xỉ thải ra từ Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 cho Liên doanh Việt Long - Hoàng Quý để sản xuất phụ gia cung cấp cho các trạm nghiền xi măng và một số doanh nghiệp khác tại Trà Vinh sử dụng tro xỉ làm nguyên liệu sản xuất gạch không nung.

Hợp đồng xử lý tro xỉ than này cũng giúp giảm áp lực nguồn thải tro xỉ đe dọa môi trường, bởi chỉ riêng Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 khi vận hành đã sử dụng hơn 3 triệu tấn than cám 6a và thải ra khoảng 1 triệu tấn tro xỉ/năm. Trong khi đó, Trung tâm Điện lực Duyên Hải có tổng cộng 4 nhà máy điện.
Ông Nguyễn Trình, Giám đốc Doanh nghiệp tư nhân Sản xuất - Thương mại Nguyễn Trình, đơn vị đầu tiên sử dụng tro xỉ của Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1 để sản xuất gạch không nung tại Trà Vinh cho hay, Công ty đã đầu tư dây chuyền sản xuất và dàn xe chuyên dụng để thu gom tro xỉ từ Thị xã Duyên Hải đưa về nhà máy, sản xuất ra sản phẩm gạch không nung. Mỗi viên gạch xuất xưởng có giá bán khoảng 6.000 đồng. Sản phẩm được vận chuyển bằng đường thủy đi tiêu thụ tại các tỉnh phía Nam và TP.HCM.  “Phản hồi của thị trường về loại vật liệu mới này bước đầu là tương đối khả quan”, ông Trình nói. Ông Trình cũng cho biết thêm, sẽ hợp tác lâu dài với Công ty Nhiệt điện Duyên Hải để phát triển dự án gạch không nung, góp phần bảo vệ môi trường.

Tận thu để phát triển bền vững

Ông Nguyễn Văn Biên, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam cho hay, ở miền Bắc, các nhà máy nhiệt điện than gần như không có chuyện tồn tro xỉ thải ra trong quá trình sản xuất điện vì đã được các doanh nghiệp sản xuất xi măng, vật liệu xây dựng không nung tiêu thụ hết. Tuy nhiên, ở miền Nam lại chưa được như vậy, do vẫn còn tâm lý e dè trong người dân và doanh nghiệp về vật liệu không nung được sản xuất từ tro xỉ nhà máy nhiệt điện than. Đáng nói là, số lượng các nhà máy nhiệt điện than ở miền Nam lại rất lớn và nếu không nhanh chóng xử lý vướng mắc này, bãi chứa tro xỉ của các nhà máy điện được thiết kế với công suất chứa 2 - 3 năm sẽ bị đầy.

Để đẩy nhanh tiến trình xử lý tro xỉ từ nhiệt điện than, Chính phủ mới đây đã có Quyết định 452/2017/QĐ-TTg khẳng định, tro xỉ của nhà máy nhiệt điện than là nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong các công trình xây dựng, nhằm mục đích bảo vệ môi trường, tiết kiệm diện tích đất làm bãi chứa, giảm sử dụng tài nguyên khoáng sản để sản xuất vật liệu xây dựng, đảm bảo phát triển bền vững. Các nhà máy nhiệt điện than cũng được yêu cầu, đến năm 2020 phải xử lý, sử dụng tro xỉ, thạch cao đảm bảo, đáp ứng lượng tồn trữ tại bãi chứa của từng nhà máy nhiệt điện nhỏ hơn tổng lượng phát thải của 2 năm sản xuất.

Theo TS. Trương Duy Nghĩa, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật Nhiệt Việt Nam, thành phần hoá học của tro xỉ là các oxit kim loại, là nguyên liệu quý để sản xuất vật liệu xây dựng. Bởi vậy, ở hầu hết các nhà máy nhiệt điện trên thế giới, tro xỉ của nhà máy nhiệt điện không bị coi là chất thải, mà được xem là nguyên liệu, trong đó chủ yếu để sản xuất gạch không nung.

Theo Quyết định 452/2017/QĐ-TTg, tro xỉ nhiệt điện than làm phụ gia khoáng cho sản xuất xi măng khoảng 14 triệu tấn, thay thế một phần sét để sản xuất clanhke xi măng khoảng 8 triệu tấn, thay thế một phần sét để sản xuất gạch đất sét nung khoảng 7 triệu tấn, làm phụ gia khoáng cho sản xuất bê tông và gạch không nung khoảng 2 triệu tấn, làm vật liệu san lấp mặt bằng công trình, hoàn nguyên mỏ và làm đường giao thông khoảng 25 triệu tấn.