Bốn hướng đi tiềm năng để tái chế rác thải và phụ phẩm nông nghiệp

Kinh tế tuần hoàn

07/09/2025

Tận dụng lợi thế từ nguồn phế phụ phẩm nông nghiệp và rác thải để phát triển các dự án carbon là hướng đi tiềm năng không chỉ giúp Việt Nam giảm phát thải khí nhà kính, mà còn tạo giá trị kinh tế bền vững.

Xu hướng toàn cầu hiện nay đang dần mở rộng từ các dự án năng lượng tái tạo đơn thuần sang những mô hình gắn liền với quản lý chất thải, phát triển nông, lâm nghiệp bền vững và cung cấp dịch vụ cộng đồng nhằm gia tăng lợi ích kinh tế, môi trường.

Trong đó, Việt Nam được đánh giá là một điểm sáng nhờ sở hữu diện tích rừng tự nhiên và rừng trồng lớn, có khả năng tham gia cơ chế REDD+ để giảm phát thải từ mất rừng và suy thoái rừng, tốc độ phát triển năng lượng tái tạo nhanh chóng, cùng hàng loạt sáng kiến giảm phát thải trong nông nghiệp và xử lý chất thải đã được triển khai tại nhiều địa phương. Những yếu tố này đang tạo nền tảng vững chắc để Việt Nam tham gia sâu hơn vào thị trường tín chỉ carbon quốc tế và khai thác nguồn lợi kinh tế từ lĩnh vực này.

Lượng lớn rơm rạ sau thu hoạch vẫn bị đốt bỏ trực tiếp, gây ô nhiễm môi trường và phát thải khí nhà kính (Ảnh: VOV)

Tại Diễn đàn NetZero Việt Nam 2025 với chủ đề “Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới”, các chuyên gia đã nêu bốn mô hình đặc biệt triển vọng gồm: sản xuất biochar từ phế phẩm nông nghiệp; thu hồi biogas phát điện từ chăn nuôi heo; thu hồi khí bãi rác phát điện; và đốt rác phát điện. Đây là những giải pháp vừa xử lý bài toán chất thải, vừa bổ sung nguồn năng lượng sạch, đồng thời tạo nguồn tín chỉ carbon thương mại hóa được.

Sản xuất biochar là quá trình nhiệt phân sinh khối trong điều kiện thiếu oxy, giúp cải thiện độ màu mỡ của đất, giữ dinh dưỡng và lưu trữ carbon lâu dài. Việt Nam mỗi năm tạo ra lượng lớn rơm rạ, trấu, bã mía, vỏ cà phê, vỏ dừa; riêng rơm rạ có tới hơn một nửa vẫn bị đốt bỏ ngoài đồng. Chuyển đổi nguồn phụ phẩm này thành biochar không chỉ giảm ô nhiễm mà còn tạo nguồn thu mới.

Trong ngành chăn nuôi heo, khí metan phát sinh từ hầm chứa chất thải là nguyên nhân gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp hàng chục lần CO₂. Công nghệ thu hồi biogas để phát điện hoặc làm nhiên liệu đun nấu đã chứng minh hiệu quả ở nhiều địa phương, đồng thời cung cấp phân bón hữu cơ chất lượng cao.

Biogas là nguồn năng lượng rẻ và sạch (Ảnh: MTQP)

Với rác thải đô thị, việc thu hồi khí metan từ bãi chôn lấp để phát điện vừa giúp giảm ô nhiễm, vừa bổ sung điện năng cho lưới quốc gia. Thực tế, một triệu tấn rác chôn lấp có thể cung cấp đủ khí để tạo ra hàng trăm nghìn kWh điện mỗi ngày. Một số địa phương như Huế, Thái Nguyên đã được lựa chọn để nghiên cứu tiền khả thi cho các dự án này.

Công nghệ đốt rác phát điện, vốn đã phổ biến ở nhiều quốc gia, cũng là một hướng đi hứa hẹn. Không chỉ giúp giảm tới 90-95% thể tích rác, phương pháp này còn tận dụng nhiệt lượng để phát điện với hiệu suất 25-30%. Với khoảng 60.000 tấn rác sinh hoạt mỗi ngày, Việt Nam có thể xây dựng các nhà máy công suất hàng trăm đến hàng nghìn tấn, tạo ra nguồn điện hàng trăm MW và tín chỉ carbon giá trị cao.

Việc kết hợp xử lý chất thải và phát triển các mô hình giảm phát thải carbon chính là chìa khóa để Việt Nam vừa bảo vệ môi trường, vừa tham gia sâu hơn vào thị trường carbon quốc tế. Đây là cơ hội vàng để thúc đẩy tăng trưởng xanh, bền vững và hiện thực hóa cam kết Net Zero.

Tuệ Lâm

Tags: