Nằm cách trung tâm Hà Nội gần 30 km về phía Tây, làng nghề mây, tre đan Phú Vinh thuộc xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, Hà Nội đã có hơn 400 năm lịch sử về sản xuất mây tre đan. Nơi đây nổi tiếng với các sản phẩm mây tre đan có hình dáng đơn giản, mộc mạc nhưng kỹ thuật cực kỳ tinh xảo. Bên cạnh phát triển sản phẩm, nơi đây còn là điểm sáng phát triển làng nghề “xanh” và bền vững.

Làng nghề Phú Vinh mỗi năm cần hàng trăm tấn nguyên liệu là mây, tre, giang, các loại cỏ tế, bèo… Trước đây, nguồn nguyên liệu phục vụ cho nghề đều được người dân trong làng chặt đốn, ngâm trong con mương, ao, hồ để chống mối mọt nhưng gây ô nhiễm nguồn nước, không khí. Hiện nay, việc ngâm nguyên liệu mây, tre không còn nữa mà thay vào đó được luộc từ 8 -10 tiếng để đảm bảo độ bền, bóng, đẹp và không gây ô nhiễm môi trường.

Phú Vinh có 90% số hộ làm nghề với hàng trăm tổ hợp, cơ sở sản xuất, công ty trách nhiệm hữu hạn chuyên xuất khẩu các mặt hàng mây, tre đan. Để tạo sự đa dạng về màu sắc cho sản phẩm, những người dân nơi đây đã áp dụng nhuộm màu thủ công với những nguyên liệu từ thiên nhiên, đem lại giá trị cao.

Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Văn Tĩnh - làng nghề mây, tre đan Phú Vinh cho biết: "Từ thời xa xưa, để nhuộm màu cho nguyên liệu, người dân làng nghề đã sử dụng các chất liệu tự nhiên. Đối với màu đen, vào tháng 11 âm lịch hàng năm người dân sử dụng một số lá cây tại địa phương (lá bàng, lá sòi...) để nấu cùng với nguyên liệu. Khi nguyên liệu đã có màu sẫm được vớt ra và ngâm với bùn đen, quá trình này được lặp lại hai, ba lần sẽ tạo ra sản phẩm có màu đen bóng và độ bền lên đến hàng trăm năm. Hiện nay, người dân làng nghề mây, tre đan Phú Vinh còn nghiên cứu, sử dụng một số nguyên liệu từ lá cây của người đồng bào các dân tộc để nhuộm ra các màu cánh dán, hồng nhạt, xanh lá cây, vàng…" 

Còn theo chị Nguyễn Thị Hân - Chủ cơ sở mây, tre đan Hân Hạnh: “Để sản phẩm có màu đẹp tự nhiên, nguyên liệu mây, tre được hun khói rơm, rạ sẽ tạo ra màu vàng rơm”.

Có thể thấy, với cách tạo màu thủ công và truyền thống như người dân làng nghề mây, tre đan Phú Vinh đang làm thì sẽ không có được số lượng lớn nhưng đảm bảo về mặt môi trường, không gây hại cho sức khỏe người sử dụng và có độ bền màu cao.

Việc phát triển phù hợp với trào lưu hạn chế sử dụng đồ nhựa nhằm bảo vệ môi trường như nhiều nước trên thế giới đang kêu gọi thì nhu cầu sử dụng sản phẩm từ mây, tre đan ngày càng tăng. Sáng tạo trong khâu sản xuất ở làng nghề Phú Vinh cũng đem lại sự đa dạng các sản phẩm tới cộng đồng.

Đến nay, làng nghề Phú Vinh đã sáng tạo thêm nhiều loại sản phẩm khác nhau, từ các vật dụng trang trí nhỏ lẻ như miếng lót cốc, bát, đĩa… đến các vật dụng mang tính ứng dụng cao trong đời sống như giường, tủ, bàn ghế, lồng đèn, rèm cửa, hoành phi, câu đối… hay các sản phẩm mang tính nghệ thuật như đồ nội thất nhà hàng, khách sạn, tranh, túi xách làm từ mây, tre...

Chia sẻ về nhu cầu sử dụng sản phẩm thủ công mây tre đan của khách hàng, chị Nguyễn Thị Hân - Chủ cơ sở mây tre đan Hân Hạnh cho biết: “Ngày xưa các đơn đặt hàng chủ yếu là sản phẩm như rổ, rá, dế, dụng cụ đánh bắt cá… Những năm gần đây đơn hàng ngày một nhiều hơn, đa dạng với tính ứng dụng thực tế cao hơn như làn, lót cốc, bát, đĩa... Đây là dấu hiệu tích cực minh chứng là người dân, đặc biệt là giới trẻ đã ngày càng ưa chuộng sản phẩm thủ công truyền thống có nguồn gốc tự nhiên”.    

Trong những năm qua, được sự quan tâm của các cấp chính quyền, sở ban ngành địa phương và thành phố Hà Nội, làng nghề mây, tre đan Phú Vinh đã có những bước phát triển vững chắc. Sản phẩm mây tre đan của làng nghề Phú Vinh không chỉ được người tiêu dùng trên cả nước ưa chuộng, mà còn được xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới bởi sự tinh tế, tinh sảo trong từng tác phẩm. Nơi đây, trên hành trình giữ lửa làng nghề, mỗi người một cách, mỗi gia đình một con đường riêng, nhưng đều chung một mục đích là giữ mãi sức sống cho làng nghề mây, tre đan Phú Vinh phát triển bền vững.