Trong khuôn khổ thực hiện Chương trình hành động quốc gia về Sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030, ngày 14/09/2023, Văn phòng Sản xuất và Tiêu dùng bền vững (Bộ Công Thương) phối hợp với Chương trình phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) và Trung tâm Nghiên cứu, Tư vấn sáng tạo và Phát triển bền vững (CCS) tổ chức hội thảo “Thiết kế sinh thái góp phần thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững và kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam”.

Hội thảo được tổ chức dưới hình thức trực tiếp tại Hội trường và trực tuyến qua nền tảng Zoom với  sự tham gia của các bên liên quan bao gồm các nhà hoạch định chính sách, đại diện từ các Sở ban ngành (Sở Công các tỉnh thành phố: Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Bình Dưỡng, Đồng Nai…), Hiệp hội, các Doanh nghiệp và tập đoàn lớn, chuyên gia và nhà khoa học đại diện từ các Viện nghiên cứu, trường Đại học, và các tổ chức trong và ngoài nước quan tâm đến phát triển bền vững.

Trên thế giới, thiết kế sinh thái đang ngày càng được chú trọng đẩy mạnh, đem lại các lợi ích về kinh tế, xã hội và môi trường. Theo báo cáo của Chương trình hành động về nguồn lực và rác thải của Anh WRAP, thiết kế sinh thái góp phần giảm 6,6 triệu tấn khí nhà kính và do đó tránh được việc sản xuất 12,6 triệu tấn vật liệu tồn dư. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, việc xây dựng và ban hành các công cụ chính sách, hỗ trợ nâng cao năng lực và áp dụng thiết kế sinh thái trong các lĩnh vực có tiềm năng là cần thiết và có ý nghĩa. 

Tại Việt Nam, các sáng kiến và nhu cầu nâng cao năng lực, thực hành về thiết kế sinh thái trong các lĩnh vực sản phẩm có tiềm năng xuất khẩu như đồ uống thực phẩm, dệt may…có xu hướng gia tăng, góp phần thúc đẩy sử dụng hiệu quả nguyên nhiên vật liệu, tuần hoàn chất thải, giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời đáp ứng các yêu cầu, quy định, tiêu chuẩn, cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

"Ý kiến đóng góp giá trị của các đại biểu sẽ góp phần đẩy mạnh áp dụng TKST đối với các sản phẩm có tiềm năng, vàthúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững và kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam" - ông Trịnh Quốc Vũ - Chánh Văn phòng Sản xuất và tiêu dùng bền vững,  Phó Vụ trưởng, Vụ Tiết Kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương

Phát biểu tại Hội thảo, ông Trịnh Quốc Vũ - Chánh Văn phòng Sản xuất và tiêu dùng bền vững, Phó Vụ trưởng, Vụ Tiết Kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương nhấn mạnh: "TKST là hợp phần quan trọng trong Chương trình hành động quốc gia về Sản Xuất và Tiêu Dùng Bền Vững (Quyết định 889/QĐ-TTg), với các nhiệm vụ chính bao gồm xây dựng chính sách, áp dụng mô hình bền vững và thúc đẩy hợp tác liên kết, đổi mới công nghệ và đào tạo truyền thông nhằm thúc đẩy Thiết Kế Sinh Thái. Các lĩnh vực sản phẩm như bao bì, may mặc, điện tử, đồ uống và thực phẩm được ưu tiên trong việc áp dụng mô hình này."

Thực tiễn đến nay, tại Việt Nam, mặc dù TKST có tiềm năng song việc áp dụng nhân rộng các mô hình về thiết kế sinh thái tại Việt Nam chưa được đẩy mạnh. Nguyên nhân chính bắt nguồn từ các yếu tố khách quan và chủ quan, cụ thể hơn đó là thiếu các công cụ chính sách về TKST,  hiểu biết và năng lực triển khai áp dụng các mô hình bền vững thúc đẩy TKST còn hạn chế.

Ông Patrick Haverman, Phó Trưởng Đại Diện Thường Trú UNDP Việt Nam, đã đánh giá cao vai trò của Thiết kế sinh thái như một công cụ mạnh mẽ giúp đạt được cân bằng giữa nguyên tắc bền vững, hiệu quả tài nguyên và ý thức về môi trường. Chương trình Kinh tế tuần hoàn của UNDP đã tăng cường hỗ trợ để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam, từ tư vấn chính sách, đổi mới sáng tạo đến hỗ trợ DN và thúc đẩy chuyển đổi bền vững của các tỉnh/thành phố. 

Hội thảo này đã đánh dấu một bước quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam thông qua TKST và đẩy mạnh sự hợp tác giữa các cơ quan chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế.

 

"Để thúc đẩy TKST cân ưu tiên: Nghiên cứu, đánh giá, lựa chọn và xây dựng chính sách, tiêu chuẩn, quy định nhằm thúc đẩy thực hiện TKST; Tổ chức các khóa đào tạo tập huấn trong nước và quốc tế cho DN, nhà chính sách và các bên liên quan nhằm nâng cao năng lực, trao đổi kinh nghiệm về các quy định chính sách, các công cụ chiến lược về TKST và thúc đẩy thực hành các mô hình bền vững; Xây dựng tài liệu cơ bản về TKST nhằm cung cấp hướng dẫn các thông tin về khái niệm, lợi ích, công cụ, điển hình tốt và các quy định chính sách, tiêu chuẩn liên quan đến TKST; Xây dựng tài liệu kỹ thuật hướng dẫn chuyên sâu về TKST trong các lĩnh vực ưu tiên; Nghiên cứu đánh giá sâu về tiềm năng và cơ hội áp dụng mô hình bền vững theo cách tiếp cận vòng đời sản phẩm trong các lĩnh vực có tiềm năng; Hỗ trợ DN áp dụng thí điểm các mô hình bền vững theo tiếp cận vòng đời sản phẩm." - ông Nguyễn Hồng Long cho biết.

Bà Trương Thị Ái Nhi - Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế tuần hoàn - Đại học Quốc gia TPHCM cũng cho rằng TKST thúc đẩy SXTDBV và KTTH tại Việt Nam. Cụ thể TKST giúp các doanh nghiệp tham gia vào nền kinh tế tuần hoàn nhằm nắm bắt cơ hội trong chiến lược SDGs (tài nguyên, công nghệ, khả năng phục hồi, v.v.) và việc thực hiện các nguyên tắc của thiết kế sinh thái nhằm hỗ trợ việc thiết kế sản phẩm phù hợp với nền kinh tế tuần hoàn.

Tai Hội thảo, đại diện doanh nghiệp, hiệp hội đã có bài chia sẻ về tiềm năng, cơ hội cũng như những khó khăn, thách thức đối với thiết kế sinh thái thúc đẩy SXTDBV và KTTH trong khoạt động sản xuất kinh doanh.

Hội thảo cũng dành nhiều thời gian để các đại biểu tham dự thảo luận, góp ý để góp phần hoàn thiện kết quả của dự án, đồng thời đẩy mạnh áp dụng TKST đối với các sản phẩm có tiềm năng, góp phần thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững và kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam trong thời gian tới.

Anh Thư​