Xây dựng cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam

Kinh tế tuần hoàn

04/07/2023

Đây là một trong những nỗ lực quan trọng đầu tiên nhằm xác định lộ trình, yêu cầu và định hướng phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.

Ngày 12/6 Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), Cơ quan Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) tại Việt Nam tổ chức Diễn đàn “Xây dựng cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam”.

Phát biểu khai mạc tại diễn đàn, TS Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng CIEM cho biết, trong những năm gần đây, Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức không nhỏ về tài nguyên, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Những thách thức này trở nên phức tạp hơn trong bối cảnh Việt Nam cũng đang tiếp tục quá trình tăng dân số và đô thị hóa, quá trình công nghiệp hóa, kéo theo những hệ lụy ngày càng nghiêm trọng đối với nguồn cung tài nguyên (bao gồm cả đất đai), lượng chất thải lớn, an ninh môi trường và an ninh nguồn nước…

Quyết định số 687/QĐ-TTg năm 2022 phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam là một trong những nỗ lực quan trọng đầu tiên nhằm xác định lộ trình, yêu cầu và định hướng phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.

“Để sớm hiện thực hóa lợi ích từ kinh tế tuần hoàn, việc tạo động lực cho doanh nghiệp, nhà đầu tư thực hiện chuyển đổi, sáng tạo mô hình kinh tế tuần hoàn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đặc biệt là với một số ngành, lĩnh vực có nhiều tiềm năng như nông nghiệp, công nghiệp, năng lượng, vật liệu xây dựng...”, TS Trần Thị Hồng Minh nhấn mạnh.

Toàn cảnh Diễn đàn “Cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam” (Ảnh: TTXVN)

Tham luận tại Diễn đàn, ông Dennis Quennet - Giám đốc chương trình cải cải kinh tế vĩ mô, tăng trưởng xanh, Tổ chức phát triển quốc tế Đức (GIZ) cho biết, để thực hiện kinh tế tuần hoàn phù hợp với xu hướng chung của thế giới, Việt Nam cần thực hiện đồng bộ các giải pháp từ nâng cao nhận thức đến hoàn thiện thể chế và tổ chức thực hiện.

Đặc biệt, phải có sự vào cuộc của cả doanh nghiệp và các địa phương; có kế hoạch truyền thông cụ thể về phát triển bền vững để cả người dân, doanh nghiệp cùng tham gia tích cực. Ngoài ra, ông Dennis Quennet khuyến nghị, cần có cơ chế, chính sách rõ ràng về thuế, phí, tiếp cận đất đai, tín dụng để một mặt thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, mặt khác có chế tài rất mạnh để xử lý doanh nghiệp vi phạm về môi trường, phát triển bền vững...

Vấn đề tiếp theo là phải huy động nguồn lực cho phục hồi và phát triển kinh tế xanh. Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới, nếu phát triển kinh tế xanh, mỗi năm Việt Nam cần nguồn lực là 6,8% GDP, tức là khoảng 28 - 30 tỷ USD. Theo đó, nguồn vốn ngân sách Nhà nước chỉ có thể đáp ứng khoảng 1/3 nguồn lực, 2/3 còn lại phải huy động nguồn lực tư nhân ở trong và ngoài nước.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển thương hiệu và cạnh tranh - TS Võ Trí Thành chia sẻ, kinh nghiệm quốc tế về nguồn tài chính dành cho phát triển kinh tế tuần hoàn của doanh nghiệp khá đa dạng, bao gồm: Nguồn vốn tài trợ từ các tổ chức quốc tế (UNDP, IMF, WB, ADB...); nguồn vốn ngân sách, vốn đầu tư phát triển của Chính phủ, địa phương; nguồn vốn của doanh nghiệp (vốn tự có, huy động từ thị trường chứng khoán...; nguồn vốn từ đầu tư trực tiếp và gián tiếp (vốn FDI, vốn FII...); nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Trong đó, nguồn vốn từ trái phiếu và quỹ đầu tư bền vững chiếm tỷ trọng lớn nhất trong số các nguồn vốn phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn...

Sớm tạo lập cơ chế thử nghiệm chính sách cho phát triển kinh tế tuần hoàn. (Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet)

TS Võ Trí Thành cho biết: Chuyển động tài chính xanh của Việt Nam thời gian qua đã đạt một số tín hiệu tích cực. Từ năm 2021, Việt Nam tham gia các tiêu chuẩn trái phiếu xanh, bền vững ASEAN. Tín dụng xanh từ 2017 – 2022 tăng 22%/năm, dư nợ được đánh giá rủi ro có tính đến ESG (môi trường, xã hội và quản trị) chiếm gần 20% dư nợ nền kinh tế.

Tuy nhiên, những con số này vẫn ở mức sơ khai, nhìn nhận về tài chính xanh còn mờ nhạt. Trong khi đây là yếu tố quan trọng, cần có cơ chế rõ ràng hơn và an toàn trong luật, chính sách.

Do đó, TS Thành đóng góp một số kiến nghị như: Kinh tế tuần hoàn và tài chính xanh phải là một trọng tâm trong tăng trưởng xanh; thúc đẩy, hỗ trợ phát triển kinh tế tuần hoàn như một lĩnh vực đầu tư gắn với tăng hiệu quả chuỗi cung ứng, cụm liên kết ngành và đổi mới sáng tạo; tập trung nỗ lực “xanh hoá” tài chính; lộ trình phát triển hệ thống tài chính xanh qua 3 giai đoạn, trong đó, tiến tới mục tiêu cuối cùng đến năm 2050 sẽ vận hành toàn diện hệ thống tài chính xanh với 4 trụ cột chính: (1) Trung gian tài chính xanh, (2). Các công cụ huy động vốn xanh, (3). Các doanh nghiệp đầu tư xanh và (4). Thị trường tài chính xanh.

Chia sẻ về khó khăn, thách thức mà Việt Nam đang phải đối mặt trong việc chuyển đổi từ mô hình kinh tế tập trung tuyến tính sang mô hình kinh tế tuần hoàn, ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp Viện CIEM đã đánh giá về thực trạng phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam như sau:

“Ở Việt Nam đã có một số nhóm chính sách liên quan đến kinh tế tuần hoàn, song còn thiếu nhiều. Một số mô hình kinh tế tuần hoàn đã xuất hiện nhưng là những mô hình kiểu cũ như mô hình Vườn - Ao - Chuồng (VAC), mô hình tái chế rác thải nhựa… Ngoài ra, nhận thức của doanh nghiệp Việt Nam còn nhiều bất cập, cộng thêm hạn chế về năng lực khiến các doanh nghiệp không dám mạnh dạn theo đuổi mô hình kinh tế tuần hoàn.”

Vì vậy, việc sớm hình thành một cơ sở pháp lý đủ vững chắc cho phát triển kinh tế tuần hoàn cũng sẽ giúp cụ thể hóa các nội dung hợp tác quốc tế liên quan đến kinh tế tuần hoàn (chuyển đổi năng lượng xanh, nông nghiệp,…) mà lãnh đạo cấp cao đã trao đổi và nhấn mạnh với các đối tác song phương và đa phương. Theo đó, nội dung xây dựng Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn - nhằm tạo lập khung thử nghiệm chính sách cho phát triển kinh tế tuần hoàn ở một số ngành, lĩnh vực có nhiều tiềm năng, đây chính là một yêu cầu quan trọng.

Khánh An

Tags: