Động lực phát triển xanh từ khu vực kinh tế tư nhân

Tin hoạt động

06/10/2025

Với sự năng động, linh hoạt và khả năng huy động nguồn lực đa dạng, doanh nghiệp tư nhân góp phần quan trọng trong hiện thực hóa mô hình kinh tế xanh và tuần hoàn.

Khác với doanh nghiệp nhà nước vốn vận hành theo những quy trình quản trị, khu vực tư nhân thường thể hiện sự năng động, linh hoạt hơn trong điều hành. Chính đặc điểm này khiến doanh nghiệp tư nhân sẵn sàng thử nghiệm, chủ động tìm kiếm những giải pháp mới để phù hợp với bối cảnh thị trường thay đổi nhanh.

Không ít sáng kiến xanh đã được hình thành từ nhu cầu rất thực tế, chẳng hạn tái chế nguyên liệu để tiết kiệm chi phí đầu vào, hay triển khai logistics ngược nhằm giảm chi phí vận chuyển. Theo thời gian, những giải pháp ban đầu vốn mang tính toán lợi ích đã dần trở thành một phần của văn hóa quản trị, được duy trì và phát triển thành chiến lược dài hạn. Quá trình này phản ánh một chuyển biến quan trọng: từ động cơ kinh tế ngắn hạn, doanh nghiệp đã tiến tới cách tiếp cận bền vững, vừa tối ưu hiệu quả sản xuất kinh doanh, vừa thể hiện trách nhiệm xã hội trong bảo vệ môi trường.

Theo chuyên gia, nội lực của nền kinh tế chưa được phát huy tối đa. (Ảnh: laodong)

Ở bình diện rộng hơn, những nỗ lực này không chỉ mang lại lợi ích cho riêng từng doanh nghiệp, bởi khi số lượng doanh nghiệp áp dụng giải pháp xanh ngày càng tăng, hiệu ứng cộng hưởng sẽ lan rộng ra cả nền kinh tế. Đây chính là cách mà khối tư nhân tác động đến hành vi sản xuất và tiêu dùng của xã hội. Tác động này cũng khiến người tiêu dùng dần quen với sản phẩm thân thiện môi trường, còn các đối tác quốc tế có thêm lý do để tin tưởng hàng hóa Việt Nam. Trong thương mại toàn cầu, đây là yếu tố quyết định, bởi những thị trường lớn như EU hay Mỹ đang áp dụng tiêu chuẩn môi trường ngày một nghiêm ngặt.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã sớm bắt tay vào con đường phát triển xanh, bền vững. Tại Phú Thọ, địa phương xác định công nghiệp là mũi nhọn đột phá, nhưng thay vì chạy theo tăng trưởng ồ ạt, tỉnh đã lựa chọn hướng đi cân bằng và lâu dài. Điển hình, tại Cụm công nghiệp Tân Phú (huyện Tân Sơn), CTCP Gemmy Tân Sơn đầu tư sử dụng nguyên liệu gỗ đạt chứng chỉ FSC. Nhờ đó, sản phẩm đồ gỗ của doanh nghiệp không chỉ chinh phục được thị trường châu Âu, Mỹ mà còn xây dựng hình ảnh một thương hiệu trân trọng thiên nhiên và có trách nhiệm với cộng đồng. Tương tự, Công ty TNHH Toàn Cầu Xanh Vina khi lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái đã giảm được tới 30% chi phí điện mỗi tháng, đồng thời tự tin khẳng định với các đối tác quốc tế rằng họ đang góp phần cắt giảm khí nhà kính.

Động lực thúc đẩy chuyển đổi xanh

Ưu thế của khu vực kinh tế tư nhân cũng được thể hiện qua khả năng huy động nguồn vốn đa dạng cho chuyển đổi xanh. Ngoài hệ thống tín dụng trong nước, doanh nghiệp có thể tiếp cận quỹ khí hậu quốc tế, phát hành trái phiếu xanh hoặc thử nghiệm những phương thức sáng tạo như gọi vốn cộng đồng. Chính sự nhạy bén này giúp tư nhân đi trước trong việc kết nối với xu hướng tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, theo Viện Chiến lược, chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), quy mô kinh tế xanh của Việt Nam hiện mới chiếm khoảng 2% GDP, trong khi phần lớn vẫn dựa vào mô hình phát triển truyền thống, hay còn gọi là kinh tế “nâu”. Vì vậy, quá trình chuyển đổi xanh vẫn đối mặt nhiều thách thức, đòi hỏi doanh nghiệp phải nâng cao năng lực sản xuất, tối ưu chi phí và gia tăng năng suất lao động để đảm bảo diễn ra hiệu quả và bền vững.

Khu vực kinh tế tư nhân là chủ thể trực tiếp biến cam kết phát triển xanh thành hành động cụ thể (Ảnh: VnEconomy)

Để tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển theo hướng xanh và bền vững, TS. Lại Văn Mạnh (Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường – Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, công nghệ và hạ tầng. Các lĩnh vực được ưu tiên gồm nông - lâm - thủy sản, năng lượng tái tạo, chế biến - chế tạo, xây dựng, giao thông và quản lý chất thải.

Theo ông Mạnh, khu vực tư nhân đang có nhiều cơ hội đầu tư vào năng lượng tái tạo, hạ tầng điện, công nghệ xanh và mô hình kinh tế tuần hoàn. Doanh nghiệp còn có thể tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, bảo hiểm xanh và các sản phẩm tài chính xanh từ các tổ chức quốc tế. “Đây là cơ sở để khu vực tư nhân tận dụng cơ hội, nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững”, ông nhấn mạnh.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết: Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần nhấn mạnh rằng kinh tế tư nhân là “động lực quan trọng” và cần được tạo điều kiện để tham gia vào các lĩnh vực chiến lược. Tinh thần này cũng được thể hiện trong Nghị quyết 10, Hội nghị Trung ương 5, với định hướng xóa bỏ rào cản, định kiến và khuyến khích kinh tế tư nhân phát triển nhanh, bền vững, đóng góp ngày càng lớn vào GDP quốc gia. Đây không chỉ là sự công nhận về mặt chính trị mà còn là nền tảng để doanh nghiệp tư nhân tự tin mở rộng vai trò trong tiến trình chuyển đổi xanh.

Từ góc độ này, kinh tế tư nhân không thể chỉ được coi là người thụ hưởng chính sách. Họ chính là chủ thể trực tiếp biến cam kết phát triển xanh thành hành động cụ thể. Các chuyên gia đều nhấn mạnh rằng tăng trưởng xanh không chỉ là xu thế toàn cầu, mà còn là cơ hội để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và vị thế quốc tế. Muốn tận dụng được cơ hội ấy, cần sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội. Trong đó, hành lang pháp lý là “cánh cửa” mở ra chương phát triển mới cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Khi chủ trương, chính sách được xây dựng đồng bộ và thực thi hiệu quả, đó sẽ là động lực lớn giúp doanh nghiệp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh.

Báo cáo của Deloitte cho thấy 65% lãnh đạo doanh nghiệp cho rằng sự thay đổi trong môi trường pháp lý đã thúc đẩy họ hành động vì khí hậu. Một khuôn khổ pháp lý rõ ràng, thống nhất cũng là cơ sở để ngân hàng thẩm định, cấp tín dụng xanh. Bên cạnh đó, việc duy trì ưu đãi về thuế, phí sẽ khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ xanh, chuyển dịch sang năng lượng sạch và giảm phát thải các-bon.

Bộ Tài chính hiện đang xây dựng Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội.

Dự thảo tập trung vào việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất, kinh doanh thông qua cơ chế thuê đất, thuê tài sản công; đồng thời bổ sung nhiều chính sách ưu đãi thuế như miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho lĩnh vực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, miễn thuế thu nhập cá nhân và thuế chuyển nhượng vốn trong một số trường hợp, tiến tới bãi bỏ phương pháp thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ năm 2026 để tăng cường tính minh bạch. Bên cạnh đó, dự thảo cũng khuyến khích hoạt động nghiên cứu, phát triển, đổi mới sáng tạo gắn với công nghệ xanh, thúc đẩy đào tạo nhân lực chất lượng cao cho khu vực tư nhân.

Những cơ chế này được kỳ vọng sẽ xóa bỏ rào cản, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, từ đó thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển nhanh, bền vững và đóng góp ngày càng lớn vào tăng trưởng quốc gia.

Minh Khuê

Tags: