EPR (Extended Producer Responsibility - Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất) là chính sách buộc các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu phải chịu trách nhiệm với sản phẩm của mình ngay cả khi chúng trở thành chất thải. Cơ chế này đang được Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng Nghị định riêng để hoàn thiện khung pháp lý, từng bước đưa hoạt động tái chế trở thành một ngành kinh tế quan trọng.
Theo ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), ngành đồ uống là một trong những lĩnh vực phát sinh lượng bao bì lớn nhất hiện nay, chủ yếu là chai nhựa, lon nhôm và hộp giấy nhiều lớp. Nếu không được thu gom, tái chế hợp lý, lượng chất thải này sẽ gây áp lực lên môi trường và hệ thống xử lý rác thải. Việc áp dụng EPR được kỳ vọng sẽ khuyến khích doanh nghiệp chủ động thu hồi, tái chế, giảm phát thải và tiết kiệm tài nguyên.
Hiện nay, một phần chất thải bao bì trong nước được thu gom và xuất khẩu để tái chế, mang lại giá trị kinh tế đáng kể. Tuy nhiên, nhiều loại bao bì như thủy tinh hay hộp giấy nhiều lớp vẫn chưa được khai thác hiệu quả. Các chuyên gia cho rằng cần có chính sách khuyến khích tái chế trong nước, phát triển chuỗi giá trị bao bì, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu và tận dụng nguồn tài nguyên thứ cấp phục vụ sản xuất mới.
Nhà nước cũng đang hướng đến mục tiêu phát triển ngành công nghiệp tái chế bài bản, thu hút cả doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia. Luật Bảo vệ môi trường 2020 dự kiến sẽ được sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến EPR, đồng thời hoàn thiện chính sách thuế, phí môi trường nhằm khuyến khích sử dụng nguyên liệu tái chế.
Kết quả khảo sát của Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam cho thấy, hơn 80% doanh nghiệp đã nắm rõ quy định EPR và lựa chọn hình thức đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường. Một số doanh nghiệp khác chủ động triển khai sáng kiến nội bộ hoặc hợp tác với đơn vị tái chế chuyên nghiệp, cho thấy sự chủ động bước đầu của khu vực sản xuất.
Các chuyên gia khuyến nghị, để EPR phát huy hiệu quả, cần song song phát triển hệ thống thu gom, phân loại chất thải, quy định tỷ lệ sử dụng nguyên liệu tái chế trong sản xuất và khuyến khích thiết kế bao bì thân thiện môi trường. Đây là những bước đi quan trọng để hình thành nền công nghiệp tái chế trong nước, góp phần giảm phát thải, tiết kiệm tài nguyên và hướng tới mục tiêu kinh tế tuần hoàn.
Hà Linh