Không chỉ dừng lại ở các khẩu hiệu bền vững, nhiều quốc gia đã cụ thể hóa ESG bằng luật, tiêu chuẩn và cơ chế giám sát. Đây là lúc Việt Nam cần vận dụng kinh nghiệm đó để tạo ra khung pháp lý hiệu quả, đồng bộ và khả thi.
Không chỉ dừng lại ở các khẩu hiệu bền vững, nhiều quốc gia đã cụ thể hóa ESG bằng luật, tiêu chuẩn và cơ chế giám sát. Đây là lúc Việt Nam cần vận dụng kinh nghiệm quốc tế để tạo ra khung pháp lý hiệu quả, đồng bộ và khả thi.
Trong 5 năm qua, Liên minh châu Âu (EU) đã ban hành khoảng 8.000 đạo luật, trong đó nhiều văn bản trực tiếp thúc đẩy doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chí môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Tiêu biểu là Luật Kế toán Bền vững yêu cầu báo cáo chi tiết về ESG, Luật Phân loại bền vững (EU Taxonomy) định nghĩa các hoạt động kinh tế xanh để thúc đẩy đầu tư bền vững, Chỉ thị Thẩm định Tính bền vững (CSDDD) buộc doanh nghiệp kiểm tra trách nhiệm xã hội và môi trường trong chuỗi cung ứng, hay Chỉ thị Báo cáo Phi tài chính (NFRD) và Quy định Công bố Tài chính Bền vững (SFDR) nhằm chuẩn hóa, minh bạch thông tin phi tài chính và rủi ro bền vững. EU cũng xây dựng quy trình tích hợp ESG bài bản gồm xác lập mục tiêu phát triển bền vững, thiết lập bộ máy quản trị gắn với ESG, tích hợp ESG vào chiến lược kinh doanh và công bố minh bạch thông tin.
Việt Nam đang từng bước xây dựng các khung pháp lý phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế về ESG (Ảnh: sustainability)
Tại châu Á, Hàn Quốc là một trong những quốc gia đi đầu trong công tác phát triển và thực thi chiến lược ESG. Bộ Môi trường nước này đã ban hành bộ tiêu chí Phân loại xanh (K-Taxonomy) với 06 mục tiêu môi trường như giảm phát thải, thích ứng biến đổi khí hậu, quản lý nước, kinh tế tuần hoàn, giảm ô nhiễm và bảo vệ đa dạng sinh học, đồng thời phát hành trái phiếu xanh kèm hỗ trợ lãi suất; Singapore tích hợp ESG vào hoạt động tín dụng thông qua việc ngừng tài trợ cho dự án vi phạm tiêu chuẩn bền vững, ưu tiên dự án đáp ứng tiêu chí ESG và quản trị rủi ro ESG ngay từ khâu thẩm định; Trung Quốc ban hành Hướng dẫn Tài chính Xanh cho ngành ngân hàng và bảo hiểm, thiết lập mô hình quản trị ESG ba cấp độ, tích hợp rủi ro khí hậu vào xếp hạng tín dụng và phát triển sản phẩm đầu tư carbon thấp.
Tại Việt Nam, một số tập đoàn lớn đã đi đầu trong thực hành ESG. Trong đó, Vinamilk đã công bố báo cáo phát triển bền vững từ năm 2012 theo chuẩn GRI, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, tiết kiệm hơn 237 tỷ đồng giai đoạn 2014 - 2021 nhờ các sáng kiến xanh. Vingroup xây dựng mô hình quản trị dựa trên bốn yếu tố công bằng, hiệu quả, trách nhiệm và minh bạch, đồng thời ban hành quy chế chống rửa tiền, hối lộ và tham nhũng. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn gặp khó khăn trong việc thực hiện ESG do rào cản về nguồn lực tài chính, công nghệ và nhân lực; dữ liệu ESG chưa được chuẩn hóa; chi phí tuân thủ cao khiến việc tiếp cận nhà đầu tư quốc tế còn hạn chế.
Để vượt qua thách thức, doanh nghiệp Việt cần nâng cao quản trị, minh bạch thông tin và xây dựng lộ trình đáp ứng tiêu chuẩn ESG. Chính phủ và các tổ chức quốc tế có thể hỗ trợ thông qua ưu đãi thuế, tài chính cho dự án bền vững và phát triển sản phẩm tài chính xanh. Cơ quan chức năng cũng cần sớm hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế hỗ trợ, tạo điều kiện thu hút đầu tư và giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn ESG hiệu quả
Nhận thức rõ tầm quan trọng của ESG, Việt Nam đang từng bước hoàn thiện các cơ chế, chính sách. Trong đó,Việt Nam đã xây dựng chiến lược quốc gia và kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh; Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-NHNN về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường, xã hội trong hoạt động cấp tín dụng. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã chủ động nghiên cứu, đề xuất các chủ trương nhằm hỗ trợ tổ chức và doanh nghiệp thực hiện tiêu chí môi trường, xã hội và quản trị (ESG); đồng thời tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý thúc đẩy ESG, đặc biệt trong các lĩnh vực gắn với tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Song ESG vẫn ở giai đoạn khởi đầu, thiếu cơ chế bắt buộc và đồng bộ.
Từ kinh nghiệm quốc tế, Việt Nam có thể triển khai hệ thống báo cáo ESG bắt buộc cho doanh nghiệp lớn, xây dựng bộ tiêu chí phân loại hoạt động bền vững, áp dụng quy định thẩm định ESG trong chuỗi cung ứng, ban hành chính sách ưu đãi tài chính và thuế cho dự án xanh, tăng cường kiểm toán, giám sát và đào tạo, đồng thời cập nhật kinh nghiệm từ các đạo luật mới của EU. Việc hoàn thiện khung pháp lý ESG theo hướng đồng bộ và tiệm cận chuẩn mực quốc tế sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút vốn đầu tư xanh và góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Linh Chi
