Nhận thấy tiềm năng từ tái chế nguồn nguyên liệu rác thải nhựa ở nhiều nước trên Thế giới, tháng 4/2022, Công ty CP Xi măng và Xây dựng Quảng Ninh đã thí điểm đưa mô hình “Ngân hàng rác - Gửi rác, rút tiền” vào hoạt động. Đây là mô hình “ATM rác" đầu tiên được thực hiện tại một nhà máy sản xuất xi măng ở Việt Nam. Mỗi kg rác thải tương đương 1 điểm quy đổi, thành tiền từ 3.000 - 11.000 đồng tùy loại rác thải. Mỗi người khi đến gửi rác sẽ được Công ty mở một tài khoản để quản lý toàn bộ dữ liệu hoạt động gửi rác. Khi tài khoản đạt đến 300 điểm tích lũy mà chủ tài khoản chưa rút tiền sẽ được Công ty cộng trả lãi suất 1%/năm, cao gấp đôi lãi suất không kỳ hạn của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam. Để thu hút được nhiều người tham gia “ATM rác", Công ty đã có nhiều chương trình hấp dẫn, như hỗ trợ xe vận chuyển tận nhà, thu mua với giá cao hơn 10 - 15% so với giá thị trường, hỗ trợ lãi suất đối với những tài khoản tích lũy lâu dài…

Đến nay, sau 1 năm đưa mô hình này vào hoạt động, Công ty đã mở trên 1.300 tài khoản chi trả đổi rác lấy tiền với sự tham gia của người dân 6/10 phường và 28 cơ sở giáo dục trên địa bàn TP. Uông Bí. Thông qua việc người dân đến gửi rác, Công ty đã thu gom gần 120.000 tấn rác thải tái chế các loại (tương ứng với số tiền chi trả gần 500 triệu đồng).

Ông Nguyễn Như Hạnh, Trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN&MT Quảng Ninh) cho biết, chúng tôi đánh giá rất cao tính sáng tạo của Công ty CP Xi măng và Xây dựng Quảng Ninh đối với việc triển khai mô hình “ATM rác”. Lợi ích lớn nhất mô hình này mang lại chính là nâng cao nhận thức, khuyến khích nhân dân trên địa bàn quan tâm và chung tay bảo vệ môi trường thông qua việc phân loại rác, tái chế, biến rác thải thành tài nguyên. Qua đó, vừa làm sạch môi trường, tạo công ăn việc làm, vừa có thêm thu nhập, góp phần cải thiện môi trường sống cho người dân trên địa bàn thành phố.

Cùng với sáng kiến nói trên, từ tháng 7/2022 đến nay, Công ty CP Xi măng và Xây dựng Quảng Ninh đã đầu tư kinh phí trên 150 tỷ đồng cho việc thực hiện cải tạo, nâng cấp công nghệ thiết bị sản xuất đối với dây chuyền của lò nung số 1 và số 2, riêng đầu tư cho thiết bị lọc bụi là 30 tỷ/lò.

Ông Vũ Trọng Hiệt, Phó Tổng Giám đốc Công ty, cho biết, hiện nay tiêu chuẩn về phát thải ngày càng nghiêm ngặt hơn, yêu cầu giảm nồng độ bụi phát thải ra môi trường dưới tiêu chuẩn cho phép là điều kiện bắt buộc với các nhà máy sản xuất. Tại Quyết định số 1266/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành (ngày 18/8/2020) về việc Phê duyệt Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, định hướng đến năm 2030, có yêu cầu đến năm 2025, 100% các dây chuyền sản xuất xi măng có công suất từ 2.500 tấn clinker/ngày trở lên phải đạt nồng độ bụi đầu ra nhỏ hơn 30mg/Nm³. Đồng thời hiện nay Chính phủ đang dự thảo Nghị định thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải, doanh nghiệp phải trả phí cao nếu nồng độ các chất phát thải cao. Vì vậy phải thực hiện giảm nồng độ khí phát thải dưới mức tiêu chuẩn cho phép và càng thấp càng tốt.

Theo thiết kế ban đầu nhà máy sử dụng lọc bụi tĩnh điện, sau thời gian sử dụng bộc lộ nhiều bất cập, nhất là lưới điện không ổn định hoặc mất điện hiệu quả hoạt động giảm. Công ty đã thực hiện chuyển đổi từ lọc bụi điện sang lọc bụi túi thế hệ mới nhất. Từ sau khi cải tạo thì nồng độ bụi đạt đến mức 20mg/Nm³ và luôn duy trì ổn định dù có sự cố. 

Việc thực hiện cải tạo và chuyển đổi hệ thống xử lý bụi và khí thải của lò nung từ lọc bụi tĩnh điện sang thành lọc bụi túi của dây chuyền sản xuất số 1 đã mang lại hiệu quả cao trong công tác bảo vệ môi trường của Công ty. Do đó, mặc dù quá trình tiêu thụ sản phẩm của Công ty hiện còn gặp nhiều khó khăn, sụt giảm 50% sản lượng so với năm 2022 nhưng trong tháng 4 này, Công ty tiếp tục đầu tư trên 30 tỷ đồng để lắp đặt các hệ thống lọc bụi túi khác trong dây chuyền sản xuất.

Điều đáng ghi nhận là để đảm bảo xử lý kịp thời các kiến nghị của người dân liên quan đến công tác bảo vệ môi trường, Công ty cũng đã thành lập Tổ Giám sát môi trường với 15 thành viên, bao gồm lãnh đạo Công ty, lãnh đạo UBND phường Phương Nam và các hộ dân ở khu vực lân cận nhà máy. Tổ giám sát có trách nhiệm theo dõi, giám sát thường xuyên 24/24h trong việc thực hiện bảo vệ môi trường của nhà máy Xi măng Lam Thạch 2; lập bảng theo dõi sự cố môi trường đối với hoạt động sản xuất của nhà máy Xi măng Lam Thạch 2 và hoạt động khai thác đá của Công ty.

Khi phát hiện hoặc nhận được thông tin của nhân dân phản ánh về việc nhà máy có phát tán bụi, gây ô nhiễm môi trường, Tổ sẽ tiến hành xác minh nguyên nhân, lập biên bản và yêu cầu Nhà máy nhanh chóng khắc phục sự cố. Thống kê trong năm 2022, Tổ giám sát đã yêu cầu Công ty khắc phục 3 sự cố.

Những giải pháp tích cực trong công tác bảo vệ môi trường chính là nền tảng vững chắc để Công ty CP Xi măng và Xây dựng Quảng Ninh tận dụng mọi điều kiện thuận lợi và khắc phục khó khăn để phát triển sản xuất kinh doanh, giữ vững uy tín trên thị trường. Đồng thời góp phần quan trọng trong việc chung tay xây dựng, phát triển Quảng Ninh bền vững theo mô hình tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu.