Ngày 20/10, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tổ chức Hội nghị trực tuyến tham vấn “Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2021-2025” (Đề án). 

Xây dựng 05 vùng nguyên liệu tập trung đạt chuẩn

Hình ảnh Hội nghị tại điểm cầu Bộ NN&PTNT. Ảnh: VGP.

Theo nội dung Hội nghị, Đề án tập trung xây dựng các vùng nguyên liệu phát triển nông, lâm sản chủ lực bao gồm: tôm, cá tra, cà phê, lúa gạo, trái cây được triển khai trên địa bàn 11 tỉnh. Các vùng nguyên liệu tập trung sẽ có tổng diện tích tới trên 158.300 ha, trải dài từ bắc xuống nam gồm: Sơn La - Hòa Bình (14.000 ha); Quảng Trị - Thừa Thiên Huế (22.900 ha); Gia Lai - Đắk Lắk (11.200ha); Kiên Giang - An Giang (50.000 ha); Đồng Tháp - Tiền Giang - Long An (60.200 ha).

Dự kiến tổng kinh phí thực hiện Đề án hơn 1.600 tỷ đồng. Trong đó ngân sách Trung ương chiếm 32%, địa phương, hợp tác xã và doanh nghiệp đối ứng 26,48%. Còn lại là vốn tín dụng. 

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, các vùng nguyên liệu quy mô tập trung sẽ được đầu tư hệ thống hạ tầng, logistic đồng bộ. Cụ thể, Bộ sẽ đầu tư hệ thống đường giao thông kết nối vùng nguyên liệu với khu sản xuất, chế biến với tổng chiều dài dự kiến 132 km.

Bên cạnh đó, hệ thống cống điều tiết, trạm bơm, kênh tưới tiêu cũng sẽ được nâng cấp. Dự kiến thực hiện ở Tiền Giang, An Giang và Đồng Tháp. Hệ thống kênh mương này chủ yếu phục vụ trồng lúa và cây ăn quả giá trị cao. 

Ở những khu vực khác, Bộ sẽ đầu tư xây dựng 02 kho lạnh, nhà xưởng sơ chế kết hợp sân phơi công nghệ nhà màng và 03 silo vùng nguyên liệu bảo quản cà phê. 

Các hạng mục đầu tư này nhằm khắc phục những hạn chế của chuỗi cung ứng nông, lâm sản còn tồn tại bấy lâu nay như: sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thiếu hợp tác, thất thoát hàng hóa, sản lượng và chất lượng dưới chuẩn… Việc tăng cường liên kết, tích hợp giữa vùng sản xuất và khu chế biến trong và liên vùng sẽ giải quyết các vấn đề trên, đồng thời nâng cao năng lực quản trị cơ sở thông tin để thực hiện truy xuất nguồn gốc, xây dựng mã vùng trồng. 

Xây dựng các vùng sản xuất tập trung, liên kết chuỗi giá trị nông - lâm sản sẽ giải quyết được các vấn đề còn tồn tại của sản xuất nhỏ lẻ, manh mún. 

Hướng đi này là hoàn toàn đúng đắn để tạo tiền đề cho sự phát triển hoàn thiện chuỗi cung ứng nông, lâm sản vững mạnh. Đại diện khối tư nhân tham dự Hội nghị nhận định với sự hỗ trợ tích cực của cơ quan hữu quan, doanh nghiệp và người sản xuất sẽ có chỗ dựa để mạnh dạn đầu tư, thực hiện bài bản các hoạt động sản xuất - kinh doanh theo quy mô công nghiệp.

Bà Ngô Tường Vy, Phó Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu (Bến Tre) cho biết hiện doanh nghiệp đang triển khai dự án cánh đồng lớn về lúa gạo. Đề án sẽ là tiền đề cho DN mạnh dạn tham gia vào chuỗi hệ thống siêu thị lớn trong và ngoài nước, đặc biệt với thị trường Trung Quốc. Bà Vy đề xuất thành lập Ban chỉ đạo Đề án tại địa phương để hỗ trợ DN nhanh chóng trong việc thông tin, hoạt động với vùng nguyên liệu. 

Hợp tác xã đóng vai trò hạt nhân 

Các hợp tác xã (HTX) sẽ có vai trò hạt nhân trong liên kết này, theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam. Nhằm củng cố liên kết này, Bộ có kế hoạch thành lập mới 66 HTX và 5 Liên hiệp HTX; tiến hành tập huấn năng lực quản trị, năng lực lãnh đạo của người đứng đầu HTX. Đồng thời xây dựng 22 mô hình khuyến nông - khuyến lâm và dự án. 

Mục đích của tổ khuyến nông là hỗ trợ, tư vấn cho nông hộ sản xuất và HTX tham gia vào thị trường và chuỗi liên kết. Đồng thời đảm bảo sự tham gia của tổ chức chính trị tại cơ sở, đặc biệt là Hội Nông dân. 

Đặc biệt, trong chuỗi liên kết giá trị tại các vùng sản xuất tập trung sẽ luôn ưu tiên các hoạt động để đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Bộ NN&PTNT sẽ xây dựng và quản lý thông tin, dữ liệu cùng nguyên liệu lớn bao gồm: nông hóa thổ nhưỡng, nông sản đang và có tiềm năng sản xuất, nguồn lực và hạ tầng sản xuất. Các địa phương có đủ tiềm lực và năng lực quản trị dữ liệu của mình nhằm đảm bảo công tác thông tin, truy xuất được thông suốt từ vùng trồng đến điểm xuất hàng tại khu vực quản lý. 

Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, Bộ sẽ hỗ trợ các địa phương một phần để nâng cấp cơ sở hạ tầng và đào tạo nhân lực, quản trị cho các HTX. Bên cạnh đó là định hướng đơn vị chuyên môn xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc. Những vùng nguyên liệu liên kết từ 2 tỉnh trở lên có thể tạo liên kết vùng, tập trung đồng bộ dữ liệu và hỗ trợ các địa phương khác. Bên cạnh đó là thúc đẩy xã hội hóa nguồn lực đầu tư, quản trị, ông Trần Thanh Nam cho biết. 

Sự vào cuộc của bộ máy quản lý từ Trung ương xuống sẽ tăng tính đồng bộ trong chính sách thúc đẩy sản xuất quy mô công nghiệp, nhất là chính sách về tín dụng, bảo hiểm nông nghiệp, quản lý chất lượng đạt chuẩn vốn còn yếu, thiếu và không đồng nhất tại nhiều nơi. Đây cũng là nguyên nhân gây ra những sự cố khiến nông sản Việt Nam bị trả về trong thời gian qua. Đồng thời cũng khiến hàng hóa nông sản bị thất thoát lớn, gây nhiều thiệt hại kinh tế cho doanh nghiệp và người nông dân. Ở khía cạnh quản lý, cơ quan hữu quan sẽ có cơ sở dữ liệu tập trung hơn, từ đó đưa ra những quyết sách linh hoạt nhằm chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi phù hợp nhu cầu thị trường. 

An Nhiên