Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 được phê duyệt tại Quyết định số 1168/QĐ-TTg ngày 16/7/2014 của Thủ tướng Chính phủ đã xác định rõ: “Khuyến khích sản xuất dòng xe thân thiện môi trường như xe tiết kiệm nhiên liệu, xe hybrid, xe sử dụng nhiên liệu sinh học, xe chạy điện..., đáp ứng các yêu cầu về tiêu chuẩn khí thải theo lộ trình đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt” và “phát triển ngành công nghiệp ô tô đồng bộ với phát triển hạ tầng giao thông”.

Hiện nay, một số doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu ô tô, xe máy tại Việt Nam đã bắt đầu thử nghiệm, sản xuất và ra mắt các loại xe thân thiện với môi trường như: xe hybrid, xe máy điện, ô tô điện, tiến tới là xe tự lái.

Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) Phạm Tuấn Anh cho hay, xe điện hóa gồm có 4 dòng chính là: xe lai hay hybrid (HEV), xe hybrid sạc ngoài (PHEV), xe điện chạy pin (BEV) và xe điện nhiên liệu Hydro (FCEV). Đến cuối năm 2020, đã có 10 triệu xe điện trên toàn thế giới với doanh số tăng 41% so với năm trước.

Nói về thực trạng xe điện tại Việt Nam, ông Phạm Tuấn Anh cho hay, do mức thu nhập trung bình thấp, thiếu cơ sở hạ tầng trạm sạc, phạm vi hoạt động của xe điện còn hạn chế. Chính sách ưu đãi đối với ô tô điện, cơ cấu nguồn điện và sự cạnh tranh từ các nước trong khu vực trong việc thu hút các dự án sản xuất xe điện như Thái Lan, Indonesia, Trung Quốc. 

Mặc dù vậy, xu hướng xe điện ngày càng định hình rõ trong vài năm gần đây và bằng chứng là VinFast đã ra mắt sản phẩm ô tô và xe máy, Toyota cũng ra mắt Corolla Cross. Dưới góc nhìn của nhà sản xuất, bà Phan Thị Thuỳ Dương, Giám đốc Trung tâm phát triển Trạm sạc Pin VinFast cho hay, từ tháng 4/2021, doanh nghiệp đã bắt đầu ra mắt thị trường các sản phẩm xe điện.

Bên cạnh việc phát triển sản phẩm, trong năm 2021, VinFast quy hoạch trên 63 tỉnh thành 2.121 vị trí với gần 40.000 cổng sạc tại bãi đỗ xe, trung tâm thương mại, công sở, chung cư… Đây là những hạ tầng cốt yếu để xe điện hoạt động.

Đặc biệt Việt Nam là nước đầu tiên trong khu vực có doanh nghiệp nội sản xuất thành công ô tô điện, có cơ hội vượt lên dẫn trước ở lĩnh vực này trong khu vực. Hơn nữa, căng thẳng trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung tạo ra làn sóng dịch chuyển đầu tư từ Trung Quốc sang Việt Nam và các nước lân cận. Trong khi đó, các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia đang chạy đua để thu hút đầu tư, ngay cả Singapore, vốn đã ngừng sản xuất ô tô gần 30 năm nay, hiện cũng đã có dự án phát triển ô tô điện.

Để khuyến khích sản xuất, sử dụng xe ô tô điện, Bộ Công Thương đề xuất áp dụng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe điện chạy pin (BEV) và xe điện nhiên liệu hydro (FCEV) ở mức thấp nhất; thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe hybrid (HEV) và xe hybrid sạc ngoài (PHEV) sẽ ở mức cao hơn so với xe BEV và FCEV áp dụng theo lộ trình giữ nguyên như hiện tại. Sau đó, tăng dần để khuyến khích sử dụng xe BEV, FCEV, giảm dần ưu đãi cho xe HEV và PHEV.

Cùng với đó, phát triển cơ sở hạ tầng cho xe điện như: trạm sạc điện, hạ tầng giao thông, quỹ đất để bố trí trạm sạc…; phát triển các nguồn năng lượng tái tạo để cung cấp điện sạch cho các trạm sạc điện. Ngoài ra, có chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ để cung cấp linh kiện, phụ tùng cho sản xuất, lắp ráp xe điện; ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về xe điện, trạm sạc xe điện; đào tạo nguồn nhân lực cho nghiên cứu phát triển và sản xuất xe điện.
Bộ Giao thông Vận tải cũng kiến nghị, cần ban hành lộ trình và các mục tiêu cụ thể phát triển xe điện; hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn áp dụng cho ô tô điện; quy hoạch hệ thống các trạm sạc điện; có các chính sách khuyến khích nhà sản xuất và người sử dụng xe ô tô điện.

Hiện nay, các chủ trương và định hướng về thúc đẩy sử dụng các loại xe thân thiện với môi trường đã được xác định trong nhiều văn kiện, nghị quyết của Đảng và Nhà nước. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam phải có các chính đồng bộ, phù hợp để thúc đẩy việc sử dụng các phương tiện vận tải thân thiện với môi trường.

Theo đó, có các chính sách về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô điện và các dòng xe thân thiện với môi trường; chính sách thuế nhập khẩu và các chính sách ưu đãi, hỗ trợ khác và có định hướng tiêu dùng.

Hà Trần t/h​