Theo báo cáo mới của Tổ chức nghiên cứu năng lượng Ember, sáu tháng đầu năm 2021 ngành điện toàn cầu ghi nhận mức độ phát thải tăng vọt so với trước đại dịch. Báo cáo Đánh giá Điện lực Toàn cầu phân tích dữ liệu từ 63 quốc gia chiếm 87% nhu cầu điện thế giới. So sánh sáu tháng đầu năm 2021 với cùng kỳ năm 2019, cho thấy quá trình chuyển đổi ngành điện toàn cầu khi thế giới dần phục hồi sau đại dịch Covid-19.

Cụ thể, theo phân tích từ báo cáo, lượng phát thải ngành điện toàn cầu trong nửa đầu năm 2021 cao hơn 5% so với giai đoạn trước đại dịch trong nửa đầu năm 2019. Trước đó, giai đoạn nửa đầu năm 2020 khi các khu vực tiêu thụ điện tập trung của thế giới đang bị ảnh hưởng nặng bởi dịch bệnh, các chỉ số ở mức tương đối thấp.

Lý giải cho nguyên nhân này, theo báo cáo, các chuyên gia cho rằng nhu cầu sử dụng năng lượng toàn cầu là rất cao sau quá trình giảm tốc tại nhiều khu vực, dẫn đến điện than tăng mạnh. Thêm vào đó, một số khu vực sản xuất tập trung tại châu Á, như Trung Quốc và Ấn Độ, phụ thuộc khá nhiều vào điện than.    

Trong khi đó thì khả năng sản xuất năng lượng tái tạo nói chung chưa đáp ứng được nhu cầu sử dụng điện. Hệ quả tất nhiên là lượng phát thải của ngành điện cũng tăng vọt. 

Thực tế cho thấy, theo số liệu từ báo cáo, không có quốc gia nào "phục hồi xanh" trong lĩnh vực năng lượng. Như minh hoạ bên dưới, các quốc gia được đánh giá dựa trên hai tham số: mức tăng/giảm nhu cầu điện, thể hiện theo trục ngang, và mức tăng/giảm phát thải  thể hiện theo trục dọc. Một quốc gia được coi là "phục hồi xanh" khi nhu cầu điện tăng nhưng mức phát thải vẫn giảm. Ngược lại, một quốc gia "phục hồi xám" khi nhu cầu điện tăng đồng thời phát thải tăng.

​

Phục hồi xanh được coi là sự thay đổi cơ cấu ngành điện và lượng khí thải CO2 của ngành thấp hơn. Một số quốc gia, như Nga và Na Uy, đã tạm thời xuất hiện trong khu vực "phục hồi xanh" (vùng dưới bên phải), nhưng chủ yếu do điều kiện ngoại cảnh như lượng mưa lớn khiến sản lượng thuỷ điện cao, chứ không phải do tái cơ cấu ngành điện. 

Các quốc gia bao gồm Mỹ, khối EU, Nhật Bản và Hàn Quốc đã đạt được mức phát thải CO2 trong ngành điện thấp hơn so với mức trước đại dịch. Kết quả này đến từ nỗ lực thay thế một phần điện than bằng điện gió và điện mặt trời, nhưng chỉ trong bối cảnh nhu cầu điện ở các quốc gia này đang giảm.

Các quốc gia ở khu vực châu Á, như Trung Quốc, Bangladesh, Ấn Độ, Kazakhstan, Mông Cổ, Pakistan và Việt Nam, đa số thuộc nhóm quốc gia "phục hồi xám". Tức là nhu cầu điện tăng cao, đồng thời lượng khí thải cũng cao hơn, do sản lượng điện than tăng.

Trong đó, nhu cầu điện tăng nhanh nhất là ở Mông Cổ, Trung Quốc và Bangladesh. Điện than được ghi nhận là một trong những nguồn cung năng lượng lớn cho tất cả các nước này. Bangladesh là quốc gia duy nhất nơi năng lượng sạch không tăng trưởng. Việt Nam là quốc gia duy nhất 'phục hồi xám' có điện mặt trời và điện gió góp phần đáp ứng tất cả mức tăng nhu cầu điện, nhưng lượng phát thải CO2 của ngành điện vẫn tăng 4%.

Như vậy có thể thấy, mặc dù nhiều chính phủ đã cam kết "gây dựng lại tốt hơn" và phục hồi nền kinh tế theo hướng “xanh”, nhưng thực tế chưa nơi nào đạt được sự "phục hồi xanh" trong ngành điện. Theo ông Dave Jone, Lãnh đạo toàn cầu Ember, "sự chuyển đổi nhanh chóng hơn nữa trong lĩnh vực năng lượng là hết sức cần thiết, nếu chúng ta muốn hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức dưới 1,5^oC vào cuối thế kỷ này."