Người dân Nhật Bản sẽ phải trả tiền cho đơn vị bán lẻ hoặc bưu điện khi muốn loại bỏ một thiết bị điện tử gia dụng cũ hỏng. Sau đó, họ sẽ nhận được thông tin về thời gian và địa điểm để giao thiết bị cho đơn vị tái chế. Ngoài ra, trong quy trình sản xuất thiết bị gia dụng ở Nhật Bản, có một yêu cầu pháp lý nghiêm ngặt đối với tỷ lệ tài nguyên có thể tái chế. Ví dụ, một chiếc TV phải được thiết kế để đảm bảo rằng hơn 50% vật liệu trong tổng trọng lượng của nó có thể tái chế trong tương lai. Tỷ lệ này ở tủ lạnh, máy giặt và điều hòa không khí thậm chí còn cao hơn, có thể đạt 60% đến 70%.

Tại Singapore, Chính phủ nước này khuyến khích những nhà sản xuất, nhà phân phối, cửa hàng bán thiết bị điện tử thiết lập các kênh để thu hồi rác thải điện tử như đặt thùng thu gom rác thải điện tử tại kho bãi, cửa hàng của mình. Singapore thúc đẩy sự hợp tác trong nghiên cứu, phát triển những sáng kiến, giải pháp cũng như hỗ trợ các công ty xử lý rác thải điện tử thông qua ưu đãi về chính sách, huy động vốn, điều kiện hoạt động.

Bên cạnh đó, quốc gia này cũng  đang  nghiên  cứu  để xây dựng các quy định về "Hệ thống quản lý rác thải  điện  tử" và sẽ áp dụng bắt buộc từ năm 2021. Theo đó, các đơn  vị tạo ra rác thải điện tử gồm những nhà sản xuất và nhà nhập khẩu phải cam kết, sản phẩm của họ sẽ được thu gom và tái chế. Các chuỗi cửa hàng bán lẻ lớn của doanh nghiệp phải có những điểm thu hồi đồ cũ. Ngoài ra,  họ cũng phải  trả một loại phí môi trường cho các công ty  tái chế để hỗ  trợ ngân sách cho những dịch vụ tái chế.

Theo dự báo của Cục Kiểm soát ô nhiễm, Bộ Tài nguyên và Môi trường, nhu cầu tái chế chất thải rắn nói chung và chất thải điện tử nói riêng sẽ càng ngày càng tăng cao. Đến năm 2020, ngành tái chế chất thải rắn có thể đạt sản lượng 89 nghìn tấn/năm và tăng lên 2397 nghìn  tấn/năm  vào 2030 (bảng 3).

 Bảng 3. Dự báo nhu cầu phát triển của ngành tái chế chất thải rắn

Việt Nam cần có một lộ trình để xây dựng và tạo điều kiện phát triển lĩnh vực non trẻ này. Nhóm tác giả đề xuất một số biện pháp như sau:

Một là xây dựng chương trình quốc gia về tái chế chất thải điện tử. Việt Nam cần có mã ngành kinh tế và danh  mục mã sản phẩm của ngành tái chế chất thải điện tử nói riêng cũng như cả ngành công  nghiệp  môi  trường  nói chung để nhận dạng sản phẩm, thiết bị, làm căn cứ để quy định các chính sách thuế xuất nhập khẩu đối  với hàng hóa  là sản phẩm và thiết bị của ngành này.  Ngoài ra,  đây  cũng  là cơ sở để các Bộ, ngành xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia tương ứng đối với các thiết bị, sản phẩm của ngành tái chế chất thải điện tử, làm chuẩn mực cho các đánh giá, so sánh trong các hoạt động thẩm  định, lựa chọn cũng như định giá thiết  bị,  sản  phẩm của các dự án đầu tư phát triển ngành này.

Hai là nâng cao hiệu quả hoạt động tuyên truyền về phân loại tại nguồn và thu gom chất thải điện tử đến người dân trên cả nước. Việt Nam có thể đi theo mô hình xã hội hóa hoạt động phân loại và thu gom rác thải điện tử. Về hoạt động phân loại rác, Chính phủ cần ban hành bộ quy tắc phân loại và phổ biến đến toàn dân, đặt các điểm tập kết rác phổ biến trong các khu dân cư, kết hợp với các trường học để cùng tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân về mức độ độc hại, cũng như góp phần hạn chế rác thải điện tử. Về hoạt động thu gom, các phường, xã, tổ dân phố có thể huy động thanh niên tình nguyện, học sinh sinh viên tham gia hàng tuần vào việc giúp đỡ, vận chuyển rác thải điện tử từ nhà người dân đến điểm tập kết.

Ba là Chính phủ cần ban hành văn bản chi tiết hướng dẫn thực hiện Quyết định số 16/2015/QĐ-TTg. Thông tư cần chỉ rõ những quy định về thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ, cũng như các tiêu chuẩn về vật liệu và sản phẩm tái chế, đặc thù cho rác thải điện tử, xây dựng một hệ thống kiểm soát và giám sát chặt chẽ các hoạt động có liên quan, bao gồm: kê khai nhập khẩu, kê khai sản xuất, đăng ký sản xuất, đăng ký phân phối, đăng ký tái chế, tháo dỡ, cũng như việc thực hiện các tiêu chuẩn về vật liệu và sản phẩm tái chế của nhà sản xuất và tái chế rác thải điện tử. Bên cạnh đó, Chính phủ cần chủ trì các chương trình và hoạt động công bố thông tin để tăng cường kiến thức cho công chúng và nâng cao năng lực quản lý trong lĩnh vực này.

Bốn là Chính phủ cần có kế hoạch hỗ trợ các doanh nghiệp tái chế chất thải điện tử. Sự hỗ trợ cần thật sự toàn diện trong vấn đề tìm kiếm mặt bằng, chuyển giao công nghệ mới và vay vốn ưu đãi, nhằm thu hút vốn đầu tư cả trong và ngoài nước vào lĩnh vực này. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra ngày càng sâu và rộng, phát triển ngành tái chế chất thải điện tử ở Việt Nam không thiếu sự hiện diện của các nhà đầu tư quốc tế cùng với đó là các thiết bị, máy và dây chuyền xử lý tái chế chất thải được nhập khẩu từ nước ngoài. Do đó, Chính phủ cần quy hoạch chi tiết các khu vực có thể tập trung xử lý, tái chế rác thải điện tử; khuyến khích áp dụng các công nghệ tiên tiến 
hiện đại trong việc xử lý tái chế đúng quy trình để giảm thiểu tác hại đến môi trường, kết nối với các ngân hàng để xây dựng các kênh hỗ trợ cho vay vốn ưu đãi với các doanh nghiệp tái chế rác thải điện tử.Rác thải điện tử đã thật sự trở thành một vấn nạn đáng báo động không chỉ riêng Việt Nam mà trên toàn thế giới. Để có thể từng bước giải quyết vấn đề này, không chỉ cần sự tham gia của Chính phủ, các nhà sản xuất hay các công ty chuyên tái chế, mà còn là sự tham gia của toàn xã hội. Trong đó, quan trọng nhất là thay đổi nhận thức và thói quen của người dân khi sử dụng và bỏ đi một thiết bị điện tử. Xây dựng một hệ thống thu gom, vận chuyển, xử lý khép kín là yêu cầu cấp bách cần được gỡ rối từ khâu chính sách với các văn bản chi tiết từ các cơ quan chức năng. Các công ty tham gia hoạt động tái chế rác thải điện tử cần nhận được sự hỗ trợ tối đa từ nguồn cung, vốn cho đến công nghệ. Có như vậy, trong tương lai Việt Nam mới thật sự có ngành công nghiệp môi trường chuyên tái chế chất thải điện tử./. [1]. Phạm Sinh Thành, 2015. Hiện trạng và chính sách phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam. Tạp chí Môi trường số 10.
[2]. Đặng Thị Hường, 2013. Nghiên cứu đánh giá tiềm năng tái chế chất thải điện tử và thu hồi kim loại có giá trị từ bản mạch điện tử thải bỏ. Luận văn thạc sĩ,
Trường Đại học Khoa học tự nhiên, mã số: 60 44 41, Hà Nội
[3]. Huỳnh Trung Hải, 2014. Electric and Electronic Waste recycling in Viet Nam. Trường Đại học Bách khoa Hà Nội.
[4]. Thùy Trang, 2018. Rác thải được tái chế cho nhiều mục đích ở Nhật Bản và Singapore. Tạp chí Môi trường công nghiệp xanh số 6.
[5]. Trương Mạnh Tuấn, 2015. Current status of E-waste in Vietnam and future goals. Cục Kiểm soát ô nhiễm, Bộ Tài nguyên và Môi trường.
[6]. Quyết định số 491/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050.
[7]. Baldé C.P.,Wang F., Kueher R., Huisman J. The Global E- Waste Monitor 2014 Quantitities, flows and resources. United Nations University.
[8].  Gaidajis.  G,  Angelakoglou.  K  and  Aktsoglou.  D.,  2010.  E-waste: Environmental  Problems  and  Current  Management.  Journal  of  Engineering Science and Technology Review, Greece.