Việt Nam đang phải đối mặt với thực trạng thiếu hụt nguồn cung ứng điện. Trong bối cảnh đó, hệ thống điện Việt Nam đã và đang có sự tham gia  ngày càng lớn của năng lượng tái tạo. Lắp đặt điện mặt trời áp mái (ĐNLMTAM) đang được nhiều doanh nghiệp, hộ gia đình đầu tư và đã mang lại những hiệu quả bước đầu.

Năm 2018, hộ gia đình nhà anh Phan Bình Minh, ở số 12, đường Vành đai sân bay, phường Trà An, quận Bình Thủy đã đầu tư 66 triệu đồng lắp đặt 18 tấm pin NLMT trên mái nhà với công suất 3kWp. Sau khi Điện lực Bình Thủy khảo sát lắp công tơ hai chiều để đo đếm sản lượng điện tiêu thụ cũng như hòa vào lưới điện quốc gia thì đến nay gia đình anh Minh đã nhận được tiền bán điện NLMT tương đương số tiền điện mà gia đình anh phải trả hằng tháng. Anh Phan Bình Minh tính toán, chẳng hạn tháng 6-2019, từ 18 tấm pin NLMT đã phát ra được 309 kWh, tương đương 659.406 đồng tiền điện (ngành điện trả). Trong khi đó, trong tháng 6, gia đình tôi sử dụng 220 kWh, số tiền điện là 464.000 đồng. Như vậy, số tiền dư từ việc bán điện cho ngành điện tôi nhận lại được 195.406 đồng. Tính toán số tiền trung bình dư ra hằng tháng, khoảng 5 năm rưỡi tôi sẽ hoàn vốn đầu tư. Với tuổi thọ tấm pin NLMT là 25 năm, thời gian sau 11 năm sử dụng còn 80% công suất ban đầu, tính ra việc đầu tư này mang lại lợi nhuận tốt.

Hộ gia đình chị Đỗ Thị Đến, ở khu vực 9, phường Hưng Phú, quận Cái Răng ban đầu cũng lắp đặt pin NLMT công suất 3 kWp, nhưng sau khi tính toán, chị quyết định nâng công suất đầu tư lên 5 kWp. Chị Đỗ Thị Đến cho rằng, đầu tư điện NLMT không chỉ tiết kiệm chi phí trong gia đình mà còn góp phần tạo nguồn năng lượng hạn chế nguồn điện quốc gia. Chi phí đầu tư gần 6 năm đã thu hồi lại được vốn. Ông Lê Phước An, Phó Giám đốc phụ trách kỹ thuật, Công ty Cổ phần Xây lắp điện Cần Thơ cho biết, công ty đầu tư 1,8 tỉ đồng, lắp đặt 310 tấn pin NLMT, công suất 105kWp, mỗi tháng điện lực trả cho doanh nghiệp khoảng 26 triệu đồng, trong khi số tiền điện doanh nghiệp sử dụng hằng tháng chỉ từ 12-13 triệu đồng. 

Với nguyên lý đơn giản của ĐNLMTAM là biến quang năng thành điện năng, nên việc lắp đặt nguồn điện NLMT, nhất là ở khu vực nắng nóng quanh năm như miền Nam là khá thuận lợi. Từ lợi ích đó, ngày càng nhiều khách hàng quan tâm đầu tư. Theo Công ty Điện lực TP Cần Thơ (PC Cần Thơ), đến thời điểm hiện tại, công ty đã lắp công tơ 2 chiều cho 236 khách hàng đầu tư ĐNLMTAM  với tổng công suất hơn 2.558kWp. Trong đó, đã có hơn 60 khách hàng nhận được tiền bán điện NLMT sau thời gian phát điện lên lưới. Lượng điện phát trên lưới đạt hơn 150.000kWh, nếu nhân với đơn giá điện năm 2019 là 2.134 đồng/kWh, số tiền ngành điện phải trả cho khách hàng hơn 320 triệu đồng.

Theo quy trình, sau khi lắp xong hệ thống ĐNLMTAM, khách hàng chỉ cần liên hệ với Điện lực khu vực, nơi khách hàng đã ký hợp đồng mua điện để được lắp công tơ điện 2 chiều miễn phí và hướng dẫn thủ tục ký hợp đồng mua bán ĐNLMTAM. Theo quy định tại Thông tư 05/2019/TT-BCT ngày 11-3-2019 của Bộ Công thương, những dự án điện mặt trời ký hợp đồng mua, bán điện trước 30-6-2019, lượng điện thừa không sử dụng hết sẽ được phát lên lưới điện quốc gia và ngành điện mua lại với giá 9,35 cent/kwh (tương đương 2.134 đồng/kWh). Hợp đồng mua bán điện có thời hạn 20 năm. Còn các dự án ký hợp đồng mua, bán điện sau ngày 30-6-2019, Bộ Công thương đang dự thảo cơ chế giá điện mới. Việc mua lại lượng điện năng không sử dụng hết được phát lên lưới điện quốc gia được thực hiện hoàn toàn tự động thông qua hệ thống công tơ đo đếm điện năng 2 chiều khách hàng đã ký hợp đồng và đấu nối vào lưới điện quốc gia, kể cả khi điện lực đã đủ nguồn cung. Về điều khoản thanh toán, bên B (ngành điện) sẽ căn cứ bảng kê chỉ số công tơ và điện năng bên A (khách hàng) phát lên lưới điện của bên B để thanh toán tiền điện cho bên A.

Ông Nguyễn Văn Quảng, Giám đốc PC Cần Thơ cho biết, đã tổ chức hướng dẫn cho điện lực các quận, huyện những thủ tục, hồ sơ đầy đủ để khi nhà đầu tư điện NLMT đến sẽ hướng dẫn cụ thể, tạo điều kiện nhanh chóng cho khách hàng đầu tư. Để thực hiện việc mua bán, nếu khách hàng có điện NLMT dư để bán cho ngành điện, công ty thực hiện mỗi tháng ghi điện một lần và sẽ trả tiền điện cho khách hàng.