Ứng dụng công nghệ xanh trong sản xuất vật liệu xây dựng
Thứ hai, 17/03/2025
Trước những thách thức của biến đổi khí hậu và suy giảm tài nguyên, ngành vật liệu xây dựng đang có sự chuyển mình mạnh mẽ nhằm hướng đến các giải pháp sản xuất bền vững hơn.
Trước những thách thức của biến đổi khí hậu và suy giảm tài nguyên, ngành vật liệu xây dựng đang có sự chuyển mình mạnh mẽ nhằm hướng đến các giải pháp sản xuất bền vững.
Việc ứng dụng công nghệ xanh không chỉ giúp giảm tác động tiêu cực đến môi trường mà còn mang lại hiệu quả kinh tế, tối ưu hóa tài nguyên và giảm lượng khí thải carbon. Xu hướng này không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà đã được nhiều quốc gia, doanh nghiệp trên thế giới cũng như tại Việt Nam hiện thực hóa bằng các công nghệ và vật liệu tiên tiến.
Một trong những hướng đi quan trọng là sử dụng vật liệu tái chế và tái sử dụng trong xây dựng. Các sản phẩm như gạch không nung từ tro bay, bê tông tái chế từ phế thải xây dựng hay gỗ tái chế không chỉ giúp giảm lượng rác thải mà còn tiết kiệm nguồn tài nguyên thiên nhiên. Ví dụ, tại Đức và Hà Lan, các công trình xây dựng xanh đã áp dụng rộng rãi vật liệu tái chế, giúp giảm đáng kể lượng chất thải ra môi trường. Ở Việt Nam, nhiều doanh nghiệp cũng đang tập trung sản xuất các vật liệu thân thiện với môi trường để đáp ứng nhu cầu thị trường.
Gạch không nung là một trong những vật liệu xanh tiêu biểu, được khuyến khích sử dụng để thay thế gạch đất nung truyền thống. Công nghệ sản xuất gạch không nung giúp giảm đáng kể lượng khí thải CO2 nhờ việc loại bỏ quá trình nung bằng than hoặc nhiên liệu hóa thạch. Không chỉ có độ bền cao, khả năng cách âm, cách nhiệt tốt, gạch không nung còn giúp giảm tác động đến môi trường. Một số công trình lớn tại Việt Nam, như các khu đô thị sinh thái Ecopark hay nhà máy của TOTO Việt Nam, đã bắt đầu ứng dụng loại vật liệu này để hướng đến phát triển bền vững.

Tính đến năm 2023, Việt Nam đang có khoảng hơn 2.500 cơ sở sản xuất gạch xây không nung với tổng công suất thiết kế khoảng 15 tỷ viên quy tiêu chuẩn/năm (Ảnh minh hoạ)
Bê tông xanh cũng là một giải pháp hiệu quả, khi được sản xuất từ các thành phần có nguồn gốc tái chế như tro bay, xỉ thép và sợi tự nhiên. Không chỉ giúp giảm khai thác tài nguyên thiên nhiên, bê tông xanh còn có khả năng hấp thụ CO2 từ không khí, góp phần giảm hiệu ứng nhà kính. Trên thế giới, nhiều công trình nổi bật như các tòa nhà sinh thái tại Singapore hay dự án The Edge ở Hà Lan đã ứng dụng bê tông xanh để giảm lượng khí thải carbon trong suốt vòng đời công trình.

Bê tông xanh được sản xuất từ vật liệu tái chế (Ảnh: VnExpress)
Ngoài các vật liệu cấu trúc, các giải pháp hoàn thiện bề mặt cũng đang được cải tiến theo hướng thân thiện với môi trường. Trong đó, sơn sinh học, sơn không chứa hợp chất hữu cơ bay hơi (VOC) đang trở thành lựa chọn phổ biến nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí. Ngoài ra, còn có các vật liệu phủ bề mặt như gạch lát nền từ nguyên liệu tái chế, tấm ốp sinh thái có khả năng cách nhiệt giúp giảm bức xạ nhiệt, tiết kiệm năng lượng. Tại các đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội, các công trình xanh đang ưu tiên sử dụng những loại vật liệu này để giảm chi phí vận hành và giảm tác động tới môi trường.
Tấm ốp sinh thái giả tre được nhiều kiến trúc sư lựa chọn cho không gian thiết kế (Ảnh: vatlieuhousing.com)
Công nghệ in 3D trong sản xuất vật liệu xây dựng cũng là một bước tiến quan trọng, giúp giảm thiểu lãng phí vật liệu, tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm khí thải CO2. Hiện nay, nhiều quốc gia đã ứng dụng công nghệ này để xây dựng nhà ở, văn phòng với tốc độ nhanh và mức tiêu hao tài nguyên tối thiểu. Một ví dụ điển hình là Dubai, nơi đã xây dựng nhiều công trình nhà ở và văn phòng bằng công nghệ in 3D, giúp tiết kiệm chi phí và giảm thiểu tác động đến môi trường.
Bên cạnh đó, vật liệu xây dựng tự làm sạch như kính tự làm sạch, sơn phủ nano có khả năng chống bám bẩn và phân hủy chất ô nhiễm dưới ánh sáng mặt trời đang ngày càng phổ biến. Những vật liệu này không chỉ giúp công trình bền vững hơn mà còn giảm nhu cầu bảo trì, làm sạch, từ đó hạn chế việc sử dụng hóa chất độc hại. Nhiều tòa nhà văn phòng cao cấp tại Singapore, Mỹ đã áp dụng công nghệ này để tăng tuổi thọ công trình và bảo vệ môi trường.
Kính tự làm sạch (Ảnh: vatlieuhoanggia)
Ngoài ra, các nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng cũng đang tích cực sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Việc lắp đặt hệ thống pin mặt trời trên mái nhà máy hay tận dụng nhiệt thải từ quá trình sản xuất để phát điện là những giải pháp giúp giảm đáng kể lượng khí thải CO2. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp như xi măng INSEE hay Tân Kỳ đã đầu tư vào năng lượng tái tạo để hướng tới mô hình sản xuất xanh và bền vững.
Ứng dụng công nghệ thân thiện với môi trường trong sản xuất vật liệu xây dựng không chỉ là một xu hướng mà còn là một yêu cầu tất yếu của ngành công nghiệp xây dựng hiện đại. Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, các giải pháp bền vững ngày càng được cải tiến, giúp giảm thiểu tác động môi trường, tối ưu hóa tài nguyên và mang lại lợi ích kinh tế dài lâu. Việc chuyển đổi sang công nghệ xanh không chỉ góp phần bảo vệ hệ sinh thái mà còn định hình một tương lai xây dựng bền vững, hiệu quả và thân thiện hơn với môi trường.
Tuệ Lâm